Алматы қаласында бәсекелестік заңнаманы, сондай-ақ тауарлар мен қызметтердің әртүрлі нарықтарындағы бәсекелестікті дамыту және монополиялармен ахуал туралы ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Алматы қаласы бойынша департаментінің басшысы Нұржан Уранхаев ӨКҚ брифингінде айтты, деп хабарлайды DKNews.kz.
Журналистер алдында сөйлеген сөзінде ол БҚДА адал бәсекелестікті дамытуға жәрдемдесетінін, монополияға қарсы заңнаманы бұзушылықтардың алдын алумен, анықтаумен, тергеумен және жолын кесумен, бәсекелестікті шектейтін нарық субъектілерін монополиясыздандырумен айналысатынын атап өтті.
Мәселен, Департамент 2022 жылы Алматы қаласының тауар нарықтарындағы мұнай өнімдерін, көмірді, электр энергиясын, азық-түлік тауарларын (сүт, қант, күнбағыс майы, тамақ тұзы), ҚТҚ, таксидің ақпараттық-диспетчерлік қызметтерін, сымды интернетті және т. б. бөлшек саудада өткізу сияқты бәсекелестіктің жай-күйінің 33 талдауын аяқтады.
Жүргізілген талдау нәтижелері бойынша 21 доминант және 6 монополист анықталды.
Сонымен қатар 37 хабарлама, 17 ұйғарым енгізілді және 21 тергеу жүргізілді.
«Petrosun» ЖШС аяқталған істердің бірі. Бұған дейін ТМД-ны сату кезінде монополиялық жоғары бағаларды қолдану фактілері анықталған болатын.
Мәселен, 2021 жылғы қыркүйектен қарашаға дейінгі кезеңде ТМД көтерме саудасын өткізу бағасы уәкілетті орган бекіткен шекті бағадан (43 345,87) 300% - дан астамына өсіп, тоннасына 183 мың теңгені құрады. Бұл өсім «Petrosun» ЖШС тарапынан объективті түрде негізделмеген себептерсіз электрондық сауда-саттық барысында тауар бағасының тоқтаусыз өсуінің салдары болды.
Өткізілген іс-шаралардың нәтижелері бойынша мемлекет кірісіне 2,2 млрд теңгеден астам қаражат өтелді.
Одан әрі «Petrosun» ЖШС нарықтың жекелеген субъектілеріне (25-тен астам нарық субъектілері) мұнай өнімдерін (АИ-92, ДО) сатудан негізсіз бас тарту өзінің үстем жағдайын теріс пайдалану фактісі бойынша.600 млн. теңгеден астам сомаға әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Сот талқылауларының қорытындысы бойынша монополияға қарсы органның әрекеттері заңды және негізделген деп танылды, бүгінгі күні айыппұл санкцияларының сомасы бюджетке толық көлемде төленді.
ТМД - ға бағаның негізсіз өсуіне «ЕТЖ тауар биржасы» АҚ-ның әрекеттері де ықпал етті. Тексеру шеңберінде 2021 жылғы 17 қыркүйекте Биржаның басқарушы комитеті отырысының хаттамасымен СНПС-Ақтөбемұнайгаз зауытынан жеткізіліммен қыркүйек айындағы бағалардың орташа индексі мөлшерінде жаңа сауда құралдары бойынша ТМД базалық бағасының мөлшерін белгілеу туралы шешім қабылданғаны анықталды.
43 345,87 теңге мөлшерінде белгіленген шекті бағаға қарамастан, Биржа 70-тен 106 мың теңгеге дейінгі диапазонда 8 жаңа сауда құралы бойынша базалық бағаны белгіледі.
Осылайша, заңсыз базалық бағалардың белгіленуі кейінгі базалық бағалардың бұрмалануына алып келді, бұл ТМД-ның негізсіз қымбаттауына әкелді. Биржаның әрекеттері ТМД-ның 396 млн. теңгеден астам сомаға негізсіз қымбаттауы түріндегі зардаптарға әкеп соқты.
Қазіргі уақытта сот процестері жүріп жатыр.
Департамент «Қазбелмедфарм» ЖШС және «MEDIX» ЖШС-на қатысты СК фармациянының сатып алуда сөз байласу белгілері бойынша тергеу жүргізді. Соттар, Департаменттің қорытындысы заңды және негізделген деп таныды.
Департамент сондай-ақ мынадай ұйымдарға үстем жағдайды теріс пайдалану белгілері бойынша хабарламалар енгізді: «Сахар Пром Қазақстан» ЖШС қантты көтерме саудада өткізу кезінде баламалы келісімдерге әртүрлі бағаларды негізсіз қолданғаны үшін, «СК Номад иншуранс» АҚ субъектілердің ПТР тестілеу нарығына кіруін шектейтін кедергілер жасағаны үшін, «АлЭС» АҚ, АЖК АҚ-мен үлестес ұйымының қызметтерін жүктегені үшін.
- «Эйр Астана» АҚ және «Казак Эйр» АҚ атына кәмелетке толмағандарды сүйемелдеу қызметіне бағаларды белгілегені және қолдағаны үшін бәсекелестікке қарсы келісілген іс-қимыл белгілері бойынша хабарламаны орындау нәтижелері бойынша бағалар тиісінше 10 және 20% - ға төмендетілді.
- лоттарды негізсіз ірілендіргені және аумақтарды абаттандыру нарығында бәсекелестікті шектегені үшін Жетісу ауданы әкімі аппаратының атына мемлекеттік органдардың бәсекелестікке қарсы іс-қимылдарының белгілері бойынша.
Департаментпен мемлекеттік кәсіпорындарды құруға 3 өтініш қаралды, оның ішінде 2 балабақша мен «Алматы Паркинг» ЖШС ШЖҚ КМК-дан мектептерді қайта ұйымдастыруға 30 өтініш және Мемлекеттік кәсіпорындардың қызмет түрлерін келісуге 29 өтініш қаралды.
Монополияға қарсы органмен келісілмеген қызмет түрлерін жүзеге асыруды тоқтату қажеттігі туралы «Алматы қаржы» ЖШС, «Алматы Микроқаржы ұйымы» ЖШС, «ИЗА инфрақұрылым операторы» ЖШС мекенжайына 3 ұйғарым енгізілді.
Жоғарыда аталған мемлекеттік кәсіпорындардың нұсқамаларды орындау нәтижелері бойынша заңнамаға сәйкес келмейтін қызмет түрлерін жүзеге асыру тоқтатылды.
