Оның есімімен қала, көшелер, канал, минерал, мұздық, астероид, университет және мектептер аталды. Қарағандыда көрнекті ғалым және тұлға Қаныш Сәтбаев туралы фильм таныстырылды, деп хабарлайды DKNews.kz.
"Сарыжайлау" кинотеатрында түсірілім тобымен кездесу және картинаның премьерасы өтті.
Кинокартина "Қазақстан" Ұлттық телеарнасының тапсырысы бойынша 2021 жылғы "Қаныш. Қазына" сериалының және Медеу Сәрсекеевтің "Қазақтың Қанышы" кітабы негізінде түсірілген. Фильмде 1926–1934 жылдардағы нақты тарихи оқиғалар негізге алынған. 1926 жылы Қаныш Сәтбаев Қарсақпай ауданында (Жезқазғаннан 90 шақырым жерде) мыс кенінің ірі кен орындарын ашты. Ғалымның күш-жігерінің арқасында мұнда тау-кен өндірісінің өнеркәсіптік инфрақұрылымы құрылды. Фильм прокатқа шықты.
– Жалпы, фильм сериалдан мүлдем өзгеше. Бізде фильм нұсқасының жеке сценарийі бар. Біз ақ-қара таспа ең шынайы болады деп шештік, – дейді режиссер-сценарист Ерлан Нұрмұхамбет. – Бастапқыда Қаныш Сәтбаев туған, жұмыс істеген және өмір сүрген жерлерде түсіру міндетін қойдық. Осы жерлерден актерлер тартылды. Түсірілім Алматы, Павлодар, Қарағанды облыстарында, Теміртау және Астанада өтті.
Суретте ғалым тек кәсіби маман ғана емес, сонымен бірге өз халқы үшін алаңдайтын адам ретінде көрсетілді. Фильм сол жылдардағы деректі кинохрониканы қолданды, ал кейіпкерлердің прототиптері нақты тарихи тұлғалар болды.
– Қаныш Сәтбаевтың жұмысы орасан зор, бірақ біз 1926–1934 жылдардағы оқиғаларды түсірдік. Со жылдары ол өзінің мансабын енді бастаған болатын. Қиын уақыт болды – аштық, қуғын-сүргін. Қаныш Сәтбаев өз халқына қызмет етті, еңбек етті, ғылыммен айналысты. Біз мұның бәрін жастарға көрсетіп, болашақ ұрпаққа жеткізгіміз келді. Сол уақытты қайта құруға тырыстық, адамдардан реквизиттер жинадық. Бұған ауыл тұрғындары көп көмектесті, – дейді фильм продюсерлерінің бірі Айгүл Байбек.
Түсірілім павильондарында Қаныш Сәтбаев тұрған және жұмыс істеген объектілерді қайталайтын пәтерлер, кабинеттер, зертханалар қайта құрылды. Қарсақпай ауылында суретшілер тіпті сол кездегі барлық ғимараттарды жөндеп, далада киіз үйлер, мүкәммал және үй жануарлары бар тұтас ауыл ұйымдастырды.
Қаныш Сәтбаевты экранда Әсет Есжан сомдады. Ол ғалымға қатты ұқсайды. Мұны режиссер бірден байқап, актер басты рөлге бекітілді.
– Әсет Есжан өте бойшаң болғанымен, Қаныш ағадан он сантиметр төмен. Бет әлпеті мен дене бітімі ұқсайды. Ол музыкаға бейім: домбырада ойнайды және ән айтады, – деп атап өтті режиссер. – Біз барлығымыз Қаныш Сәтбаевтың музыкалық дарыны туралы білеміз.
Қаныш Сәтбаевтың әйелі Таисия Кошкинаны Анна Оразбаева сомдады. Ол мамандығы бойынша актриса емес, бірақ рөлін өте жақсы орындады.
– Мен режиссермін және кадрдан тыс көп жұмыс істеймін. Менің ойымша, бұл маған септігін тигізді. Мен режиссердің актерден не қалайтынын білемін және бәрін орындауға тырыстым. Бұл менің алғашқы толықметражды жұмысым, – деп бөлісті Анна Оразбаева.
Сондай-ақ басты рөлдерде Айдос Әуесбаев пен Максим Горбанев ойнайды.
Қарағанды облысынан фильмге С. Сейфуллин атындағы Қаздрамтеатрдан, К. С. Станиславский атындағы орыс драма театрынан және Теміртаулық жас көрермендер театрынан 20-ға жуық актер тартылды.
– Бала кезімнен кәсіби фильмге түсуді армандадым. Команда керемет, барлығы бірігіп жұмыс істеді. Бұл менің кәсіби киноиндустриядағы алғашқы тәжірибем. Егер олар көбірек шақырса, мен қуанамын, – дейді жас көрермендер театрының актері Роман Гужель.
"Қаныш" фильмі шетелде жоғары бағаға ие болды. 2022 жылдың желтоқсанында кинокартина Буэнос-Айрестегі (Аргентина) Literature in Cinema халықаралық кинофестивалінде "Үздік фильм" атанды, ал осы жылдың қаңтар айында Үндістандағы халықаралық кинофестивальде үш номинацияда – Best asian feature film, Best concept, Best environment/nature feature film жеңіп алды.
