Ұлттық Банктің ескі үлгідегі қолма-қол АҚШ долларларын сатып алуы: себептері, тетігі және салдары, деп хабарлайды DKnews.kz.
Қазақстан Ұлттық Банкі (ҚҰБ) елдің қаржы жүйесіндегі тұрақтылықты қамтамасыз ету мақсатында бірқатар маңызды шараларды жүзеге асырып келеді. 2024 жылы ҚҰБ ескі үлгідегі сұраныстан тыс қалған қолма-қол АҚШ долларларын екінші деңгейлі банктерден (ЕДБ) сатып алып, оларды шетелге шығару туралы шешім қабылдады. Бұл бастама банктердің өтімділік мәселесін шешіп, елдегі қолма-қол валюта айналымын реттеуге бағытталған.
Бұл мақалада аталған бастаманың себептері, жүзеге асыру тетігі, экономикалық салдары және Қазақстанның қаржы жүйесіне әсері талданады.
Ұлттық Банктің шешім қабылдауына не түрткі болды?
Қазақстандағы банктерде айналымда жүрген АҚШ долларларының арасында ескі үлгідегі банкноттардың көп мөлшерде жиналып қалуы қаржы институттары үшін үлкен проблемаға айналды.
Негізгі себептер:
- Сұраныстың төмендеуі – Халық пен бизнес негізінен жаңа үлгідегі долларларды пайдалануға тырысады.
- Халықаралық айналымда шектеулер – Кейбір елдерде ескі үлгідегі долларларды қабылдау қиындаған.
- Банктер үшін қосымша шығындар – Ескі банкноттарды сақтау, санау және айырбастау шығындары банктер үшін жүктеме болды.
Осы факторларды ескере отырып, ҚҰБ банктерге қолдау көрсету үшін ескі долларларды сатып алу және оларды шетелге шығару шешімін қабылдады.
Шара қалай жүзеге асырылды?
Ұлттық Банк бұл процесті бірнеше кезеңде жүргізді.
1-кезең: Нарықтық талдау және комиссиялық сыйақыны белгілеу
ҚҰБ шетелдік контрсеріктестердің нарықтық бағамдарын зерттеп, банктерден долларларды сатып алу үшін комиссиялық сыйақы мөлшерін белгіледі.
2-кезең: Банктерден долларларды сатып алу және шығару
Өткен жылдың соңына қарай ҚҰБ 48 млн АҚШ доллары сомасына ескі үлгідегі қолма-қол долларларды қабылдап, оларды шетелге шығарды.
3-кезең: АҚШ-тың Федералды резервтік жүйесімен (ФРЖ) келісімге қол жеткізу
Бұл бағдарлама аясында ҚҰБ АҚШ-тың Федералды резервтік жүйесімен (ФРЖ) тікелей уағдаластық жасады.
Нәтижесінде:
- Тасымалдау және сақтандыру шығындары қысқартылды.
- Комиссиялық сыйақы 0,3%-ға дейін төмендетілді.
Бұл қадам Қазақстанның қаржы саласы үшін тиімді болды және болашақта осындай операциялардың шығынын азайтуға мүмкіндік берді.
Бұл шараның Қазақстан экономикасына әсері қандай?
Ұлттық Банктің бұл шешімі елдегі қаржы жүйесіне оң әсерін тигізді.
1. Банктердің өтімділігін жақсарту
Екінші деңгейлі банктер ескі банкноттарды сатудан пайда тапты, бұл олардың өтімділігін арттырды.
2. Валюта нарығындағы тұрақтылық
Қазақстанның ішкі валюта нарығындағы қолма-қол долларлардың сұранысы мен ұсынысы теңгерімделді, бұл айырбас бағамына тұрақтандырушы әсер етті.
3. Халықаралық серіктестік нығайды
АҚШ-тың ФРЖ-мен тікелей келіссөз жүргізу Қазақстанның халықаралық қаржы ұйымдарымен ынтымақтастығын кеңейтті.
Ұлттық Банктің болашақ жоспарлары
ҚҰБ бұл шараны тұрақты негізде жүргізбейтінін, тек уақытша және қажеттілікке қарай жүзеге асыратынын мәлімдеді. Бұл қадам ЕДБ-ның сұранысына байланысты жалғасуы мүмкін.
Ұлттық Банк Қазақстанның қаржы жүйесіндегі өзекті мәселелерді шешуде белсенді саясат жүргізуде. Ескі үлгідегі қолма-қол АҚШ долларларын сатып алу және оларды шетелге шығару бағдарламасы – соның бір дәлелі.
🔹 Бұл шешім:
✅ Банктердің өтімділігін жақсартты
✅ Тасымалдау шығындарын азайтты
✅ АҚШ-тың ФРЖ-мен серіктестікті нығайтты
✅ Комиссиялық мөлшерлемені 0,3%-ға дейін төмендетуге мүмкіндік берді
Болашақта Қазақстанның қаржы жүйесі әлемдік нарықтағы өзгерістерге икемді әрекет ете отырып, осындай стратегиялық қадамдарды жалғастыруы мүмкін.
