«Бұл келіссөздердің финалдық актісінің алғашқы кезеңі болуы мүмкін» Украиналық саясаттанушы Руслан Бортник Анкоридждегі Путин мен Трамп кездесуіне пікір білдірді
Ресей мен АҚШ президенттерінің Анкоридждегі кездесуі соңғы апталардағы әлемдік саясаттағы ең басты оқиғаға айналды. Қазақстан саммитті ресми түрде құптап, оны «Украина бойынша ең жоғары деңгейдегі келіссөздер процесінің басталуы» деп атады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев бұл тарихи кездесудің тек көшбасшылардың саяси ерік-жігерінің арқасында мүмкін болғанын атап өтті.
Бұл саммит Украина, Ресей және АҚШ үшін нені білдіреді? Жаңа бейбітшілік процесінің басталуы туралы айтуға бола ма? DKNews.kz редакциясының сұрақтарына саясаттанушы, Украина саясат институтының директоры Руслан Бортник жауап берді.
@ukraina.ru
— Руслан, сіздің көзқарасыңыз бойынша, Анкоридждегі кездесу қақтығыс үшін бетбұрыс сәт бола ала ма, әлде бұл символикалық қадам ғана ма?
— Уақыт көрсетер, бірақ қазірдің өзінде анық: бұл кездесу жай символикалық болған жоқ. Бұл тек диалогқа дайындықты көрсету емес - нақты, пәндік мәселелер талқыланған стратегиялық келіссөздер болды.
Andrew Harnik / Getty Images
Менің ойымша, бұл Ресей мен Батыс арасындағы үлкен келіссөздер процесінің финалдық актісінің алғашқы кезеңі. Мұнда тек Украина ғана емес, сонымен қатар Шығыс Еуропадағы, Кавказдағы және Орталық Азиядағы жаһандық қауіпсіздіктің болашақ архитектурасы да сөз болды. Көшбасшылар ашық және мәнді сөйлесті, артық дипломатиялық риторикасыз. Бұл форматты бұрынғылардан ерекше етіп тұрған да осы.
— Бұл форматқа АҚШ-тың қатысуы Украина мүдделерінің ескерілетініне үмітті арттыра ма?
— Бүгін тек АҚШ-тың ғана Ресеймен келіссөздерде Украинаның мүдделерін шынайы қорғауға әлеуеті бар. Өкінішке қарай, Еуропа бөлшектенген және негізінен әскери әрекеттерді жалғастыруға көбірек назар аударып отыр, дипломатиялық шешім іздеуге емес.
Reuters/Jeenah Moon
АҚШ-та әрі әскери қуат, әрі дербестік, әрі Ресеймен тең дәрежелі диалог жүргізе алатын мәртебе бар. Сондықтан Вашингтонның қатысуы, әрине, украин факторын ескеруге деген үмітті күшейтеді. Бірақ Дональд Трамптың «бейбіт келісімнің тағдыры Владимир Зеленскийге байланысты» деген мәлімдемесі көрсеткендей, жауапкершіліктің бір бөлігі тікелей Киевке жүктеліп отыр.
— Қазақстан Президенті саммит көшбасшылардың саяси ерік-жігерінің арқасында мүмкін болды деді. Бұл ерік-жігер соғысты тоқтатуға нақты қадамдарға әкелуі мүмкін бе?
— Президент Тоқаевпен толық келісемін. Бүгін келіссөздерге кедергі келтіріп отырған көптеген бюрократиялық және саяси тосқауылдар бар. Тек көшбасшылардың жеке ерік-жігері ғана оларды еңсере алады.
president.gov.ua, пресс-службы Акорды, kremlin.ru
Анкоридждегі кездесу АҚШ пен Ресей арасындағы жоғары деңгейдегі 12-ші байланыс болды: Путин мен Трамптың 6 телефон әңгімесі, 5 арнайы өкілдердің сапары және енді осы саммит. Егер 2024 жылы Трамп билікке келмегенде, біз, ең алдымен, үмітсіз шиеленіс фазасында қала берер едік. Оның Батыстағы мейнстримге қарсы шығуға дайын болуының өзі келіссөздердің өтуіне шешуші фактор болды.
— Қазақстан бұған дейін Сирия мен Ауғанстан бойынша келіссөздер алаңын ұсынған еді. Астана Украина жөніндегі болашақ диалогтың орталығына айнала ала ма? Бұл Киев үшін қаншалықты қолайлы?
— Қазақстан бұған дейін ықтимал алаң ретінде қарастырылған. Жалғыз қиындық - географиялық қашықтық пен логистика. Бірақ саяси салмағы мен бейтараптығы тұрғысынан Астана толықтай сәйкес келеді.
© Sputnik / Абзал Қалиев
Қазақстан сенімді, құрметке ие және тең қашықтықтағы ойыншы ретінде қабылданады. Бұдан бөлек, Тоқаевтың Путинмен де, Зеленскиймен де, Трамппен де жұмысшы қатынастары жолға қойылған. Сондықтан болашақта Қазақстан маңызды рөлді, әсіресе бейбіт процестің экономикалық кезеңдерінде - логистика, сауда, энергетика мәселелерінде, ойнай алады.
— Сіздің бағалауыңызша, Анкоридждегі кездесу - жаңа бейбітшілік процесінің басталуы ма, әлде Мәскеу мен Вашингтон арасындағы «барлау қимылы» ғана ма?
— Менің ойымша, бұл екі түрлі сипатта да болды. Әрине, тараптар бір-бірінің ниетін тексеріп, ықтимал ымыра шеңберін анықтауға тырысты. Бірақ ең жоғарғы деңгейдегі кездесу фактісінің өзі және көшбасшылардың диалогқа дайын екендіктерін мәлімдеуі біз жаңа фазаға қадам басқанымызды білдіреді.
Сергей Бобылев / РИА Новости
Белгілер бар: тараптар кем дегенде болашақ процестің контурын келісіп үлгерген сияқты:
- Мәскеуге қарсы жаңа санкциялар енгізілген жоқ,
- дереу бітім талаптары жойылды,
- Зеленский мен Путиннің ықтимал кездесу форматы талқылануда.
Бұл АҚШ пен Ресей негізгі келісімдерге қол жеткізіп, енді оған Украинаны және Еуропаны тартуға тырысуда деген сигнал.
