Аляскадағы саммит Ресейдің халықаралық позицияларын нығайту және әлемдік аренада өзара түсіністі арттыру тұрғысынан ірі серпіліс болды. Бұл туралы Қасым-Жомарт Тоқаев Владимир Путинмен телефон арқылы сөйлесу барысында мәлімдеді.
Мемлекет басшысының пікірінше, келіссөздер АҚШ тарапының Украина бойынша Ресей ұстанымын жақсырақ түсінуіне ықпал етіп, осы күрделі мәселеде тоғысар нүктелерді табуға көмектеседі. Өз кезегінде Ресей басшысы әңгімелесушіні Дональд Трамппен өткен келіссөздердің нақты қырларынан хабардар етті. Кездесудің маңызы мен Қазақстанның қақтығысты реттеудегі рөлі туралы DKNews.kz редакциясына саясаттанушы Мурад Шамилов әңгімелеп берді.
— Сіздің ойыңызша, президент Тоқаевтың Ресей мен АҚШ диалогының маңыздылығы туралы мәлімдемесін қалай түсіндіруге болады?
— Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ресей мен АҚШ арасындағы диалогтың маңыздылығы туралы мәлімдемесі – жай ғана дипломатиялық сыпайылық емес, бұл жан-жақты ойластырылған әрі прагматикалық ұстаным. Ол Қазақстанның қақтығысқа бейім жағдайды бәсеңдету және тұрақты ымыра жолдарын іздеу ниетін де көрсетеді.
Қазіргі таңда Ресей мен Батыс арасындағы екіжақты дипломатиялық байланыс арналары едәуір тарылып кеткен жағдайда, коммуникацияны қайта жандандыруға бағытталған кез келген қадам стратегиялық маңызға ие болады.
Қазақстанның мұндай форматты қолдауы оның Еуразиядағы жағдайды тұрақтандыруға деген ұмтылысын білдіреді. Бұл сондай-ақ Астананың көпвекторлы сыртқы саяси стратегиясын айқындайды: мұнда басты басымдық қандай да бір блокқа қосылуда емес, бейбіт жолмен реттеу мен халықаралық қауіпсіздік тетіктерін қолдауда. Сонымен бірге бұл Қазақстанның орта держава ретіндегі мәртебесін нығайтады, ол қазіргі кезеңде осы үдерістерге салмақты үлес қосып отыр.
— Сіздің ойыңызша, халықаралық қауымдастық Қазақстанның қақтығысты бейбіт жолмен реттеуге бағытталған күш-жігерін қалай қабылдайды және бұл жағдай әлемдік саясаттағы күшейіп келе жатқан поляризация аясында оның дипломатиялық мәртебесіне қалай әсер етеді?
— Анкоридждегі саммитті серпінді деп сипаттай отырып, мемлекет басшысы АҚШ пен Ресей арасындағы тікелей байланыстардың қайта жаңғыртылуының маңыздылығын ғана атап өткен жоқ, сонымен қатар Қазақстан өзін халықаралық тұрақтылықты қолдауға мүдделі мемлекет ретінде көрсететін жаңа шеңберді де айқындады.
Sergei Bobylev, RIA Novosti
Осындай мәлімдемелер Қазақстанның дипломатиялық салмағын күшейтеді. Халықаралық ортада бұл кемелденген сыртқы саясаттың белгісі ретінде қабылданады. Ол тек негізгі геосаяси үдерістерді бақылап қана қоймай, оларға өзіндік ұстаным қалыптастыра алады.
Бұл әсіресе әлемдік саясаттағы поляризация күшейген тұста маңызды. Салмақты әрі тәуелсіз позиция ұстанатын мемлекеттер медиатор және диалог алаңы ретінде барған сайын сұранысқа ие болуда.
— Әсіресе қазіргі халықаралық саяси жағдайда Қазақстан мен Ресей арасындағы сенім деңгейін қалай бағалайсыз?
— Мұндай деңгейдегі ақпарат алмасу Қазақстан мен Ресей басшылары арасындағы сенімнің жоғары екенін көрсетеді. Бұдан бөлек, бұл қазіргі халықаралық үдерістер контексінде Қазақстанның дипломатиялық маңыздылығын Мәскеудің бейресми түрде мойындап отырғанын білдіреді.
АҚШ-пен өткен жабық диалогтың жекелеген қырларымен бөлісу – Путин тарапынан жасалған сыпайылық қана емес, екі ел көшбасшыларының стратегиялық өзара іс-қимылының көрінісі. Бұл Ресейдің Қазақстанды Батыс елдерінің астаналарымен қосымша коммуникация арналары қалыптастыруға қабілетті сенімді серіктес ретінде қарастыратынын да білдіруі мүмкін.
Дипломатиялық үзік-үзік жағдайда Қазақстан сияқты елдердің рөлі айтарлықтай арта түседі. Қазақстан халықаралық дағдарыстарды бейбіт жолмен шешу идеясын үнемі қолдап келеді. Украина қақтығысына қатысты бұл «бейбітшілік бәрінен қымбат» қағидатымен айқындалады. Қасым-Жомарт Тоқаевтың жуырда Украина президенті Владимир Зеленскиймен сөйлесу барысында атап өткендей, Украина үшін қақтығысты реттеудің ең маңызды нәтижесі – ең алдымен мемлекеттілікті сақтау болуы тиіс.
Алайда бұл жерде әңгіме кез келген бағамен ымыраға келу жайында емес, жалғыз өміршең тетік ретінде диалогқа жағдай жасау туралы болып отыр.
Қазақстанның ұстанымы елімізді сенімді, прагматикалық әрі сонымен бірге егемен халықаралық үдерістердің қатысушысы ретінде көрсетеді. Бұл, әсіресе, жаһандық қауіпсіздік архитектурасы трансформация сатысында тұрған кезеңде айрықша маңызды. Тәуелсіз әрі сындарлы ойыншыларға деген қажеттілік артып келеді.
