Кредит беру туралы шешім қабылдамас бұрын банктер мен микроқаржы ұйымдары (МҚҰ) қарыз алушының төлем қабілеттілігін және кредиттік тәуекелдерді бағалайды. Бұл үшін олар қарыз алушының кредиттік тарихынан алынған ақпаратқа негізделген әр түрлі скорингтік жүйелерді пайдаланады, деп хабарлайды DKNews.kz.
Кредиттік тарихты және дербес кредиттік рейтингті (ДКР) қалыптастыруға арналған деректер кредиттік бюроларда сақталады. Қазақстанда олар екеу – «Мемлекеттік кредиттік бюро» АҚ (МКБ) және «Бірінші кредиттік бюро» ЖШС (БКБ). Бұл ұйымдарға азаматтардың кредиттері, қарыздары, төлем мерзімі өткен және басқа қаржылық міндеттемелері туралы ақпарат келіп түседі.
МКБ – мемлекеттік ұйым, Ұлттық Банктің еншілес құрылымы. Барлық екінші деңгейдегі банктер, МҚҰ, ломбардтар, коммуналдық қызметтер, байланыс операторлары, коллекторлар және басқа да кредиттік құрылымдар заңнамаға сәйкес МКБ-ға деректерді ұсынуға міндетті.
БКБ – жеке коммерциялық компания, ол жерге ақпарат беру ерікті негізде жүзеге асырылады.
Кредиттік тарихты қалыптастыру және дереккөздер
Кредиттік тарихқа ақпаратты бюролардың өздері емес, деректерді берушілер – банктер, МҚҰ, сондай-ақ тауарлар мен қызметтерді бөліп төлеумен немесе кредитке сататын компаниялар енгізеді. Бюромен келісім болған кезде басқа тұлғалар да сіздің кредиттік есебіңізге ақпарат енгізе алады.
Кредиттік тарихқа қол жеткізу және деректерді тексеру
Әлеуетті қарыз алушылар өздерін кредит берушілердің қалай бағалайтынын білу үшін кредиттік бюродан жеке кредиттік рейтингті сұрата алады. Қаржы ұйымдары мен басқа мекемелер кредиттік тарихқа әлеуетті қарыз алушының жазбаша келісімімен ғана қол жеткізе алатынын есте ұстаған жөн.
Өзіңіздің кредиттік тарихыңызды үнемі, кем дегенде жарты жылда бір рет тексеріп отыру керек. Осылайша, ақпараттың дәйектілігін бақылап отыруға және тарихыңызда сізге үшінші тұлғалар ресімдеген кредиттердің жоқ екеніне көз жеткізуге болады.
Кредиттік тарихтағы ақпаратты сақтау мерзімі
«Қазақстан Республикасындағы кредиттік бюролар және кредиттік тарихты қалыптастыру туралы» Заңының 14-бабының 2-тармағына сәйкес кредиттік бюро кредиттік тарих субъектісіне қатысты мәліметтердің ол туралы соңғы мәліметтерді алған күннен бастап бес жыл бойы сақталуын қамтамасыз етеді.
Бұл ретте мерзім кредит берілген сәттен бастап емес, борышты толығымен өтеген немесе дауды реттеген күннен бастап есептеледі. Егер сіз мерзімін өткізуді өтеген болсаңыз да, бұл туралы ақпарат банктер мен МҚҰ-ға тағы бірнеше жыл бойы көрінетін болады және жаңа кредиттерді мақұлдауға әсер етуі мүмкін. Егер ақпарат дәйекті болса, оны мерзімінен бұрын жою мүмкін емес.
Жақсы кредиттік беделіңізді сақтау үшін кредиттік тарихыңызды мұқият қадағалап, міндеттемелерді уақтылы төлеп, кредиттік бюролардағы есепті үнемі тексеріп отыру ұсынылады. Бұл кредит беруден күтпеген бас тартуларды болдырмауға және жоғары дербес кредиттік рейтингті сақтауға көмектеседі. Есіңізде болсын, өзіңіздің қаржылық міндеттемелеріңізге жауапкершілікпен қарау – кредиторлар тарапынан сенім арту кепілі және тиімді талаптармен кредит алу мүмкіндігі.
