2025 жылғы 5 маусымда Алматыда Орталық Еуразиядағы ең ауқымды венчурлік форум — Central Eurasian Venture Forum (CEVF 2025) өтті. Форумды MOST Holding ұйымдастырды, ал Astana Hub — титулдық серіктес болды. Бұл күні қалада 20-дан астам елден келген 1000-ға жуық қатысушы бас қосты: венчурлік инвесторлар, стартап негізін қалаушылар, компания өкілдері, банкирлер, даму институттары және мемлекеттік ұйымдар.
Бұл форум жай ғана іс-шара емес, ол бүкіл өңір үшін бетбұрыс нүктесіне айналды.
«Венчурлік ренессанс» — бұл нақты іске көшудің уақыты
Форумның басты тақырыбы — «венчурлік ренессанс». Бұл жай ғана сәнді тіркес емес. Бұл — жаңа ойыншыларды тарту, инвестициялық көкжиектерді кеңейту, нақты құралдарды іске қосу және соңғы жылдары жедел дамып келе жатқан IT сектордың қарқынын венчурлік қаржыландыруға сәйкестендіру деген сөз.
MOST Holding бас директоры Павел Коктышев өз баяндамасында мынандай нақты деректер мен ашық көзқарас ұсынды:
«Венчурлік ренессанс — бұл тек мәмілелер санының өсуі емес. Бұл — жаңа типтегі инвесторларды тарту, олардың қатысу көкжиектерін кеңейту және инфрақұрылымды жүйелі дамыту. Алматыдағы IT нарығы қарқынды дамуда: соңғы үш жылда IT қызметтер көлемі 200 миллиардтан 579 миллиард теңгеге дейін өсті — яғни 2,5 есе артты. Қазақстанның IT экспорты 50 миллион доллардан 529 миллион долларға жетті. Бүгінде Алматы елдегі барлық IT қызметтердің 53 пайызын қамтамасыз етіп отыр. Бұл — өсуге мықты негіз. Алайда венчурлік нарық бұл жылдамдықпен ілесе алмай отыр — оның көлемі небәрі 71 миллион доллар, өсім 35 пайыз болса да. Технологиялық сектордың даму қарқынына сай болу үшін венчурлік те, дәстүрлі инвесторларды да белсенді тарту қажет.»
Сандар өзінен-өзі сөйлеп тұр. Егер IT индустриясы алға озып бара жатса, венчурлік капитал әлі старт сызығына жақындап қана келеді. Сондықтан CEVF дәл осы сәтте өте маңызды болды: мұнда жай әңгіме айтылған жоқ — нақты шешімдер қабылданды.
Startup Battle: 2 миллион доллар және болашақтың 10 жобасы
Форум аясында өткен Startup Battle шын мәнінде нағыз жарысқа айналды — бұл MOST Accelerator Fund бағдарламасының іріктеу кезеңі еді. Бағдарламаға бес жыл бойы дайындалған. Сайыстың жүлде қоры — 2 миллион АҚШ доллары. Бұл соманы төмендегі 10 стартап бөлісті:
- AVM.AI
- Prometei
- MoonAI
- Hi Doctor
- Meteoro.ai
- Call2action.ai
- MetaBI
- Athena AI
- Blink AI
- PanDev
Олардың бағыттары әртүрлі — медициналық технологиялар, жасанды интеллект, аналитика, маркетинг — бірақ барлығын біріктіретін ортақ нәрсе бар: олар Қазақстаннан шығып, әлемдік нарыққа жол салғысы келеді. Бұл енді жай амбиция емес — нақты жоспар.
Сингапурдағы $200 млн қоры — Қазақстан халықаралық деңгейде ойнай бастады
Форум аясында MOST Holding Сингапурда 200 миллион долларлық жеке инвестициялық қор құратынын жариялады. Бұл қор — Орталық Азия нарығына бағытталған. Бұл енді жай мәлімдеме емес — бұл нақты сигнал: Қазақстанға енді тек форум үшін ғана емес, инвестиция салу үшін де келетін уақыт туды.
Бұл сөз емес, дәлел — форумға Оңтүстік-Шығыс Азияның 20-дан астам ірі қаржы институттарынан құралған сингапурлық инвесторлар делегациясы келді. Олар нарықты зерттеуге емес, нақты серіктестік іздеуге келген.
Қаржы құралдары: MOST капиталды іштен де қалыптастырып жатыр
MOST Holding өз экожүйесін тек идеялармен емес, қаржылық инфрақұрылыммен де толықтырып жатыр. 2024 жылы компания микроқаржы қызметін іске қосты. Ал 2025 жылы — 2,5 миллиард теңгеге облигацияларды жабық орналастыруды жоспарлап отыр.
Павел Коктышев былай деді:
«Біз өңірде капитал айналымы қажет деп есептейміз және венчурлік нарықты толықтыратын жүйелі шешімдерді ұсынамыз. Бұл тек MOST-тың дамуы емес — бұл бүкіл экожүйенің, серіктестеріміздің, компанияларымыздың, инвесторлардың өсуі туралы.»
Адам капиталы — басты ресурс: EBRD-пен Venture Start бастамасы
Форумда тағы бір маңызды жаңалық — MOST пен Еуропа Қайта Құру және Даму Банкі (EBRD) бірлесіп, Venture Start бағдарламасын іске қосатынын жариялады. Бұл болашақ бизнес-ангелдерді оқытуға арналған кешенді бағдарлама.
Ұйымдастырушылардың айтуынша, капитал салу — бұл тек ақша құю емес, адамдарға, командаларға, білім мен тәжірибеге инвестиция салу. Жетілген инновациялық экожүйе тек қаржымен емес, сеніммен және ұзақмерзімді көзқараспен құрылады.
Форумның серіктестері кімдер болды
CEVF 2025 — бұл бір ғана MOST-тың жобасы емес, оны бірқатар беделді ұйымдар қолдады. Атап айтқанда:
- Astana Hub (титулдық серіктес)
- Freedom Broker
- Еуропа Қайта Құру және Даму Банкі (EBRD)
- VISA
- АО “Транстелеком”
- Yandex Cloud
- BGlobal Ventures
- Qazaqstan Investment Corporation (QIC)
- IFC
- Ұлыбританияның Сыртқы істер және даму кеңсесі (FCDO)
Astana Hub атынан Назгүл Байтемірова — Astana Hub бас директорының венчурлік капитал жөніндегі кеңесшісі "New VC Playbook" атты сессияны жүргізді. Онда фондтар қоры (Fund of Funds) құралдарының венчурлік нарық үшін катализатор болу мүмкіндігі талқыланды.
Жалпы ой: не үшін маңызды?
Форум өтті, сахна жиналды, баннерлер алынды. Бірақ бір сезім қалды — бірдеңе өзгерді.
Қазақстан енді тек артта қалушы емес. Ол өз моделін ұсынуға дайын. Мұнда IT бар — енді капитал да бар. Мұнда 20 елден келген 1000 адамды Алматыда жинауға болады — бұл бұрын тек Дубайда немесе Силикон алқабында мүмкін сияқты көрінетін.
Мұнда кәсіпкерлер әлі де үйреніп жүр, бірақ қазірдің өзінде құрып жатыр. Инвесторлар әлі де абайлап қарайды, бірақ қазірдің өзінде келіп жатыр.
CEVF 2025 көрсетті: Орталық Азияда венчур — аңыз емес, қозғалыс. Әлі жаппай емес, бірақ жүйелі. Мүмкін, бірнеше жылдан кейін біз осы күнді еске алып, былай дерміз: «Сол кезде бәрі шын мәнінде басталған еді».
