Airbus компаниясының басшылығы Үндістан астанасы Делиде өткен IATA-ның жыл сайынғы Бас ассамблеясына қатысып, жаһандық авиация саласындағы негізгі мәселелерді, жаңа үрдістер мен дамып келе жатқан нарықтарды талқылады. Солардың ішінде Орталық Азия — әсіресе Қазақстан — айрықша назар аударылған өңір болды.
Біз Airbus компаниясының Еуропа өңірі бойынша президенті Жоан Пелисьемен сұхбаттастық. Ол Гренландиядан Түркияға дейін, сондай-ақ Кавказ бен Орталық Азияны қамтитын 57 елді біріктіретін ауқымды аумаққа жауапты. Оның құзыретіне коммерциялық авиация, қорғаныс пен ғарыш, тікұшақтар сынды бағыттар кіреді, бұл оны Airbus-тың аймақтағы ең ықпалды басшыларының біріне айналдырады.
Пелисье мырза бұған дейін Алматыда болған, алдағы уақытта Астанаға баруды жоспарлап отыр. Бір нәрсе анық: Airbus Орталық Азияда ұзақмерзімді мақсаттар қойып отыр, ал Қазақстан бұл стратегияда ерекше орын алады.
«Қазақстан – Орталық Азиядағы ең маңызды серіктестеріміздің бірі»
— Қазақстан Airbus-тың Еуразия стратегиясында қандай рөл атқарады? Елдің авиациялық нарығына көзқарасыңыз қандай?
— Қазақстан – Орталық Азиядағы ең маңызды серіктесіміз екені сөзсіз. Бұл – өңірдегі біз толыққанды кеңсе мен өндірістік инфрақұрылым қалыптастырған жалғыз ел. Астанадағы тікұшақтарға техникалық қолдау көрсету орталығымыз аса маңызды қызмет атқарады. Қазіргі уақытта Қазақстанда 60-тан астам Airbus тікұшағы жұмыс істеп тұр — олар азаматтық және құтқару бағыттарында қолданылады.
Қорғаныс саласында біз C295 ұшағынан бастаған әріптестікті 15 жылдан астам уақыт бұрын бастадық. 2024 жылдың желтоқсанында Қазақстанға A400M ұшағын табыстадық — бұл стратегиялық және тактикалық мақсатқа арналған жаңа буын әуе кемесі. Біз бұл әріптестікті одан әрі кеңейтуді көздеп отырмыз.
@Air Astana
Коммерциялық авиацияда біз Air Astana компаниясымен 20 жылға жуық жұмыс істеп келеміз. Келесі жылы біздің әріптестігімізге 20 жыл толады. Air Astana мен FlyArystan жыл сайын жаңа A320 және A321 ұшақтарын қабылдап жатыр. Қазір олардың флотында 60-тан астам әуе кемесі бар. Олар өте тез дамып келеді, ал біз бұл өсімді толықтай қолдауға дайынбыз.
«Жуырда Қазақстандағы Airbus басшысы тағайындалды»
— Airbus компаниясы Қазақстандағы жұмысын кеңейтуді жоспарлап отыр ма? Мемлекетпен немесе әуе компанияларымен жаңа жобалар қарастырылып жатыр ма?
— Әрине. Біз жақында Қазақстанға арнайы елдік басшыны тағайындадық. 1 қаңтардан бастап бұл қызметке Роман Блащишин кірісті. Бұған дейін ол біздің қорғаныс және ғарыш бөлімшесін басқарған. Енді ол Airbus-тың Қазақстандағы барлық бағытына — коммерциялық авиация, тікұшақтар, индустриялық әріптестік пен мемлекеттік құрылымдармен байланысқа жауап береді.
Біз Астанадағы тікұшақтарға техникалық қызмет көрсету орталығын кеңейту мүмкіндіктерін зерттеп жатырмыз. Сонымен қатар, C295 және A400M ұшақтарына техникалық қызмет көрсету (MRO) орталықтарын ашу туралы келіссөздер жүргізілуде. Air Astana компаниясымен біз тек ұшақ жеткізумен шектелмейміз — ұзақмерзімді оқыту, техникалық қолдау және операциялық тиімділікті қамтамасыз етуді де басты назарда ұстаймыз.
«Қазақстанның халықаралық авиациялық хаб болу жоспары бізді қуантады»
— Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанда халықаралық авиациялық хаб құру жоспарын жариялады. Airbus бұл бастамада қандай рөл атқара алады?
— Бұл бастама бізді шынымен де қуантады. Біз Орталық Азия — әсіресе Қазақстан — Қытай мен Еуропа арасында стратегиялық көпірге айналуы мүмкін деп есептейміз, әсіресе жүк тасымалдау тұрғысынан.
Airbus жүк тасымалы саласында белсенді жұмыс істеп жатыр. Біз A320 және A330 ұшақтарын жүкке қайта бейімдеу (freighter conversion) қызметін ұсынамыз. Сондай-ақ A350 Freighter жүк ұшағын іске қостық — алғашқы жеткізілімдер 2027 жылдың екінші жартысында жоспарланған. Біз Қазақстандағы болашақ жүк тасымалдаушы компанияларға тиімді шешім ұсынуға дайынбыз.
«Біздің әріптестік тікұшақтан спутникке дейінгі барлық саланы қамтиды»
— Airbus пен Қазақстан арасындағы 20 жылдық әріптестікті қалай бағалайсыз?
— Бұл — барлық бизнес-бөлімдерімізді қамтитын терең әрі жан-жақты әріптестік. Қорғаныс саласында — C295 пен A400M ұшақтары, тікұшақта — Airbus Helicopters Kazakhstan Engineering (AHKE) бірлескен кәсіпорнымыз бар. Коммерциялық авиацияда біз 20 жылға жуық тұрақты әріптестік орнаттық.
@Airbus Helicopters
Ғарыш саласын да ұмытпаған жөн. Біз қазақстандық серіктестермен бірге Жерді қашықтан зондтау және телекоммуникация жобаларын іске асырдық.
Яғни, қорғаныс, ғарыш, тікұшақтар және коммерциялық ұшақтар бағыттары бойынша Қазақстан — толыққанды серіктесіміз. Біз бұл байланыстарды жаңа технологиялар мен қызметтер арқылы одан әрі тереңдетуге дайынбыз.
«Қазақстан – Орталық Азиядағы табиғи хабымыз»
— Airbus Орталық Азияда сервистік орталықтар немесе өндіріс алаңдарын ашуы мүмкін бе?
— Қазақстан бұл рөлді қазірдің өзінде атқарып отыр, әсіресе тікұшақ саласында. Астанадағы сертификацияланған қолдау көрсету орталығы — Орталық Азиядағы жалғыз осындай нысан. Ол тек Қазақстанға ғана емес, көршілес Қырғызстан мен Өзбекстанға да қызмет көрсетеді. Бұл елдердің делегациялары орталықтың жұмысымен танысу үшін арнайы келіп кеткен.
@Airbus
Біз осы тәжірибені қорғаныс саласына да таратқымыз келеді. Қазір басты назарымыз — C295 және A400M ұшақтарын сәтті пайдалануға енгізу. Бірақ болашақта Қазақстан флотын кеңейту барысында біз техникалық қызмет көрсету мүмкіндіктерін де арттыруға дайынбыз.
«Airbus-қа есік ашқан алғашқы ел – Қазақстан»
— Орталық Азиядағы басқа елдермен салыстырғанда Қазақстан несімен ерекшеленеді?
— Қазақстан бірінші болды. Бізбен азаматтық авиация саласында алғашқы болып әріптестік орнатқан, алғашқы болып Airbus кеңсесін ашқан, институционалдық сенім орнатқан — осының бәрі Қазақстан. Бұл ерте басталған әріптестік берік іргетас болды, әрі қазірге дейін сәтті жалғасып келеді.
Географиялық орналасу, болашаққа бағытталған көзқарас пен ашықтықтың арқасында Қазақстан Орталық Азиядағы біздің «кешенді қақпамызға» айналды. Біз осында сондықтан келдік — және алдағы уақытта бұдан да көп істер атқарғымыз келеді.
«Иә, мен Алматыда жүгірдім – керемет әсер алдым»
— Сіз Қазақстанға келуді жоспарлап отырсыз. Ультрамарафондармен айналысатыныңызды естідік. Қазақстан таулары мен далаларында жүгіргіңіз келе ме?
— Керемет сұрақ. Иә, мен ультра-трейл жүгіруге құмармын. Бұрын Азия мен Таяу Шығыста жарыстарға қатысқанмын, бірақ Орталық Азияда әлі жүгірмедім. Қазақстан бұған тамаша орын сияқты.
@Visit Almaty/Pexels
Алматыда жүгіріп үлгердім — қонақүйден өзен бойымен бастадым. Табиғат көрінісі тез өзгеріп, бір сәтте ерекше әсемдікке толы болды. Мен міндетті түрде қайтып келіп, Алматыны кеңірек аралағым келеді. Сондай-ақ, тізімімде тұрған Астанаға да жетуді жоспарлап отырмын.
Егер іскерлік сапарды әсем табиғатпен ұштастыра алсам — бұл мен үшін нағыз үйлесім болар еді.
Авиация болашағы: SAF, сутегі және инновациялар
Сұхбат барысында Пелисье мырзамен авиациядағы жаһандық трендтерді де талқыладық — көміртек ізін азайту мен жаңа технологиялар туралы.
- Жақын болашақтағы технологиялар: Airbus тұрақты авиаотынға (SAF) көптеп инвестиция салып жатыр. Бүгінде барлық Airbus ұшақтары 50% SAF үлесімен ұшуға сертификатталған, ал 2030 жылға дейін біз 100% SAF-пен үйлесімділікті қамтамасыз етуді жоспарлап отырмыз. Сондай-ақ A220, A320neo және A350 сияқты жаңа буын ұшақтарымыз жанармай шығыны мен шығарындыларды едәуір төмендетеді.
- Сутегімен ұшу: Бұл — көміртек бейтараптығына қол жеткізудің ұзақмерзімді жоспарының өзегі. Біз отын элементтеріне негізделген сутегі ұшақтарының концептін таныстырдық. Алғашқы жоспарлар бойынша ұшу 2035 жылы басталуы тиіс еді, алайда бұл мерзім сутегі өндіру, инфрақұрылым, сақтау және нормативтік базаның дамуына байланысты. Біз бұл кедергілерді еңсеруге толықтай дайынбыз.
- Сауда мен жеткізу тізбектері: Airbus авиация саласын тарифтерден босатуға бағытталған 1979 жылғы келісімнің қағидаттарын қолдайды. Геосаяси тәуекелдердің нақты әсерін бағалау әлі ерте, дегенмен біз жеткізілімдердің уақытында орындалуын қамтамасыз ету үшін барлық қажетті шараларды қолға алып жатырмыз.
Airbus Қазақстанның авиация саласындағы адами капиталын дамытуға инвестиция салып отыр
Сөз соңында — жастар, білім және болашаққа салынған инвестициялар туралы.
Airbus — тек технология жеткізуші емес, сонымен қатар адамдарға, білімге ұзақ мерзімді инвестиция салатын серіктес. Біз ғарыш бағдарламалары аясында қазақстандық инженерлер мен менеджерлерді Франция мен Ұлыбританияда оқыттық. Қазір олардың көбі елдің алдыңғы қатарлы авиациялық құрылымдарында еңбек етуде.
Gov
AHKE бірлескен кәсіпорнымыз тікұшақ техниктерін сертификаттау бойынша оқыту бағдарламаларын ұсынады және Азаматтық авиация академиясының түлектері үшін екі жылдық арнайы бағдарлама жүргізеді. Сонымен қатар біз Nazarbayev University-де өтетін Mechaton 2025 сияқты жобалар арқылы жастарға қолдау көрсетіп, практикалық тапсырмалар мен тағылымдама мүмкіндіктерін ұсынып отырмыз.
Қазір біз Қазақстанда тікұшақ ұшқыштарын бастапқы (ab initio) даярлау бағдарламасын іске қосу мүмкіндігін қарастырып жатырмыз.
Airbus Қазақстанға тек әуе кемелерін жеткізіп қана қоймай, адамдар, білім және инновация арқылы елдің авиация саласының болашағын бірге қалыптастырып жатыр.
Мүмкін, Airbus басшысы Астанаға келесі сапарында жаңа келісімдерге қол қоюмен қатар, қазақ даласымен де жүгіріп өтетін болар. Қалай болғанда да, біз оны қуана қарсы аламыз.
