Airbus – аэроғарыш саласындағы жаһандық көшбасшы. Компания ең алдымен коммерциялық авиация саласында кеңінен танымал, алайда оның қызмет ауқымы бұл бағытпен шектелмейді. Соңғы 20 жыл ішінде Airbus компаниясы Қазақстанмен барлық бағыттар бойынша сенімді әрі тұрақты серіктестік қарым-қатынас орнатып үлгерді. Airbus – Қазақстан үшін сенімді серіктес, әсіресе әскери ұшақтар мен Жерді жоғары дәлдікпен бақылауға арналған спутниктер сияқты қорғаныс және қауіпсіздік саласындағы ірі жобаларда белсенді ынтымақтастық орнатқан. Сонымен қатар, Airbus аймақта коммерциялық ұшақтар мен бизнес-джеттер бағыты бойынша елеулі қатысуымен ерекшеленеді және тікұшақтарға техникалық қызмет көрсету жөніндегі ұзақ мерзімді бағдарламаны іске асыруда.
Airbus компаниясының Қазақстандағы жаңа тағайындалған өкілі Роман Блащишин атқарған жұмысының алғашқы нәтижелерін қорытындылап, алдағы жоспарларымен бөлісті. Әдетте алғашқы 100 күн – бастапқы бастамаларға баға беріп, болашақ жобалардың негізін қалауға арналған маңызды кезең. Қазақстан Airbus-тың жаһандық стратегиясында қандай рөл атқарады? Жергілікті серіктестермен өзара іс-қимыл қалай дамиды? Қорғаныс және ғарыш салаларында қандай жаңа жобалар іске қосылады? Ал болашақтағы терең серіктестік үшін қандай бағыттар әлеуетке ие? Осы және өзге де сұрақтар төңірегінде біздің эксклюзивті сұхбатымызда сөз қозғалды.
© Manuel Blondeau/AP
– Роман, Airbus компаниясының Қазақстандағы басшысы ретінде тағайындалуыңызбен және алғашқы жүз күндік межемен құттықтаймыз. Осы лауазымға қандай мақсатпен, қандай идеямен келдіңіз және алдағы бір жылға арналған басым бағыттар қандай?
Құттықтауларыңызға рақмет! Бұл алғашқы 100 күн өте мазмұнды әрі нәтижелі болды. Мен Airbus Defence and Space бөлімінде жеті жыл жұмыс істеген тәжірибеммен жаңа міндеттерді қабылдап, компанияның Қазақстандағы барлық бағыттар бойынша көшбасшылығын нығайтуға дайынмын әрі қуаныштымын. Біз жергілікті мемлекеттік органдармен және мүдделі тараптармен тығыз жұмыс істеп, Қазақстанның өркендеу жолына сай келетін өнімдер мен шешімдерді ұсынып келеміз. Бұл қатынастар өзара ұзақ мерзімді табысқа жетуге мүмкіндік беріп, Airbus тарапынан жергілікті экономикаға қосылған үлесті арттыруға жағдай жасайды.
Біз тұтынушыларымызға жеткізілген әуе кемелерін, атап айтқанда, A320 мен A400M ұшақтарын енгізу мен пайдалану процесіне белсенді түрде қолдау көрсетіп келеміз. Сонымен қатар, біз тікұшақ экожүйесінің дамуына қолдау көрсетіп, жаңа машиналарды жеткізіп, оларға қызмет көрсетумен қатар, мамандарды даярлау ісіне де қатысып отырмыз.
– Airbus пен Air Astana компаниялары бұрыннан серіктес. Осы серіктестіктің мазмұны мен даму бағыттары туралы кеңірек айтып өтсеңіз.
Air Astana өзінің алғашқы A320 ұшағын осыдан 17 жыл бұрын алды. Бүгінде Fly Arystan-ды қоса алғанда, әуе компаниясының паркінде 50-ден астам A320 ұшақтары бар, және бұл көрсеткіш 2028 жылға дейін ұлғаймақ. Airbus компаниясы Air Astana-ның өршіл жоспарларын қолдай отырып, тиімділік, икемділік пен инновацияны қамтамасыз ететін ең қолайлы ұшақтарды ұсынуға дайын.
@Air Astana
Air Astana әлемде алғашқылардың бірі болып жоғары тиімділікке ие A321LR ұшағын пайдалануға енгізді. Бұл ұшақ аймақтық бағыттармен қатар, Лондонға дейінгі 9,5 сағаттық ұзақ халықаралық рейстерді орындауға мүмкіндік береді – бұл тар фюзеляжды ұшақпен орындалатын әлемдегі ең ұзақ бағыттардың бірі.
Ұшақ паркін ұлғайтумен қатар, Air Astana техникалық қызмет көрсету мен оқыту мәселесіне де зор көңіл бөледі. Астанадағы сервистік орталық пен оқу орталығына барған сапарым барысында мен олардың үздіксіз даму мен сапаға ұмтылысын өз көзіммен көрдім. Бұл орталықтар халықаралық жоғары стандарттарға сай келеді және компанияға A320 ұшақтарына техникалық қызмет көрсетуді өз күшімен жүргізуге мүмкіндік береді, бұл оның операциялық дербестігін арттырады.
Қазіргі уақытта Air Astana ұшақтарды лизинг шарттары арқылы иеленуде, яғни Airbus-тың тікелей тапсырыс берушісі – лизингтік компаниялар. Airbus-тың өндірістік қуаты алдағы 8 жылға дейін толық жүктелгендіктен, тікелей жеткізілімдерге көшу оңай емес. Дегенмен, біз болашақта тікелей серіктестікті орнату мүмкіндігін қарастыруға әрқашан дайынбыз.
– Коммерциялық авиациядан бөлек, Airbus Қазақстанда тікұшақ, қорғаныс және ғарыш салаларында да жұмыс істейді. Осы бағыттар бойынша жобалар мен алдағы жаңалықтар туралы айтып өтсеңіз.
Airbus Helicopters
Қазақстанда мемлекеттік және жеке құрылымдар пайдаланатын 60-тан астам Airbus тікұшағы бар. Бұл техника "Қазавиаспас" компаниясы тарапынан санитарлық авиация, іздестіру-құтқару және патрульдік міндеттерді орындау үшін кеңінен қолданылады.
Airbus Helicopters Kazakhstan Engineering (AHKE) – Орталық Азиядағы жалғыз Airbus орталығы. Бұл мекеме H125, H130 және H145 тікұшақтарына техникалық қызмет көрсетумен қатар, оларды жинақтау және мамандарды оқыту қызметтерін де ұсынады. Компания қызметкерлерінің көпшілігі – Airbus кәсіпорындарында (Еуропада) білім алған қазақстандықтар.
@ фото Григория Беденко
Біз дарынды мамандарды дамытуға да ерекше көңіл бөлеміз. Біздің зауыт Азаматтық авиация академиясының бакалавриатын аяқтаған түлектерді іріктеп, екі жылдық практикалық оқыту бағдарламасын ұсынады. Бұл – мамандарды Airbus нұсқаушыларының жетекшілігімен жұмысқа тарта отырып, тәжірибеден өткізу тәсілі. Бағдарламаны аяқтағаннан кейін олар тиісті емтихандар тапсырып, белгілі бір тікұшақ түрі бойынша техник лицензиясын ала алады. Бұл бағдарлама 2023 жылы іске қосылды және қазіргі таңда бізде алғашқы екі лицензияланған маман бар. Тағы алты маман, оның ішінде бір қыз бала, тәжірибеден өтуде.
Биыл біз Nazarbayev University базасында өткен Mechaton-2025 инженерлік мамандықтар бойынша студенттерге арналған хакатонға қатысуға шақырылдық. Біз студенттерге тікұшаққа техникалық қызмет көрсету құралының прототипін әзірлеу бойынша тапсырма ұсындық. 8 команда біздің тапсырмамыз бойынша жұмыс істеді, жеңімпаздарды өзіміз іріктедік. Жеңімпаз командалардан екі студентке жазғы тәжірибе өтуге мүмкіндік ұсынып отырмыз – олар өз жобаларын зауытта жалғастырып, құралдарын іс жүзінде жетілдіре алады.
Қорғаныс және ғарыш салалары
GHALAM – Airbus компаниясымен бірлесіп құрылған ғарыш саласындағы бірлескен кәсіпорын. GHALAM KazSTSat және KazSciSat жобаларын басқарудағы тәжірибесі арқылы өз құзыреттілігін дәлелдеді. Қазіргі уақытта кәсіпорын Қазақстанның қажетіне арналған орташа рұқсаттағы Жерді қашықтан зондтау спутниктерін әзірлеу бағдарламасымен айналысуда.
Бұрын Airbus ғарыштық инфрақұрылымды дамыту жобасы бойынша серіктес ретінде таңдалған болатын. Астанада орналасқан Жерсеріктік құрастыру-сынақ кешенін (ЖҚСК) GHALAM бірлескен кәсіпорны басқарады. Airbus бұл кешенді құруға жәрдемдесіп қана қоймай, 2014 жылы іске қосылған KazEOSat-1 және KazEOSat-2 ЖҚЗ спутниктерін жасап шықты. Бұл жобаларға қазақстандық мамандар да қатысып, тиісті білім мен тәжірибе жинақтады.
C295
2011 жылы Қазақстан ӘӘК (әскери-әуе күштері) ескі әскери-көлік паркін жаңарту мәселесін көтерген кезде, C295 ұшағы таңдалды.
Бұл орташа класты тактикалық турбовинтті көлік ұшағы қысқа және топырақты ұшу-қону жолақтарында жұмыс істеуге бейімделген және әскер, жүк, десант пен медициналық эвакуация тасымалдау мүмкіндігіне ие. COVID пандемиясы кезінде бұл ұшақ Қазақстан және көршілес елдердің азаматтарын эвакуациялау, дәрі-дәрмек пен медицина қызметкерлерін жеткізу үшін пайдаланылды. Бүгінгі таңда C295 – Қазақстан ӘӘК мен ҚР ҰҚК Авиация қызметінің негізгі жұмыс күші.
A400M
Өткен жылдың желтоқсан айында Қазақстан ӘӘК бұған дейін 2021 жылы тапсырыс берген екі A400M ұшағының алғашқысын қабылдап алды.
Осылайша, Қазақстан бұл үлгіні пайдаланатын әлемдегі тоғызыншы мемлекетке айналды. A400M ұшағы еліміздің халықаралық бітімгершілік миссиялар мен төтенше жағдайларға ден қою бағытындағы қабілеттерін күшейтеді.
© Airbus Defence and Space SAU 2024
Титан жеткізу
Airbus тек Қазақстанға өнім жеткізуші ғана емес, сонымен қатар оның тұтынушысы да болып саналады. Ұшақ бөлшектерін жасау үшін қажет титан шикізатының елеулі бөлігі Шығыс Қазақстан облысындағы Өскемен титан-магний комбинатынан (ӨТМК) жеткізіледі. ӨТМК титан шламы мен құймаларды Airbus-қа бөлшектер дайындайтын француздық Aubert Duval еншілес кәсіпорнына жеткізеді. Демек, әрбір Airbus ұшағында Қазақстанның бір бөлшегі бар деуге толық негіз бар.
Reuters/TASS
– Сіздің ойыңызша, алдағы 3–5 жылда Қазақстанның авиация нарығы қалай дамиды?
Қазақстан Еуразия жүрегінде орналасқан стратегиялық жағынан маңызды ел ретінде авиациялық-транспорттық әлеуетін дамытуға айрықша көңіл бөлуде. Сонымен қатар, біз іздестіру-құтқару операцияларын, медициналық авиацияны және өрт сөндіру қызметтерін қолдау үшін арнайы платформаларға деген сұраныстың артып келе жатқанын байқап отырмыз. Airbus осы қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін жекелеген шешімдер ұсынуға дайын және тұтынушыларды жоғары деңгейде қолдауды жалғастыруда.
Қазақстан – аумағы кең мемлекет болғандықтан Қазақстан тікұшақтарды кеңінен пайдалану үшін зор әлеуетке ие. Біз мемлекеттік және жеке операторлармен белсенді жұмыс істеп келеміз және көп салалы, санитарлық және өрт сөндіру қызметтері үшін бейімделген тікұшақ конфигурацияларына деген қызығушылықтың артқанын көріп отырмыз.
Жыл басында Премьер-Министр Бектенов Қазақстанда авиация саласындағы мамандардың жетіспейтінін атап өтті. AHKE қазіргі таңда типтік ұшу тренингтерін ұсынуда, сондай-ақ біз пилоттарды бастапқы оқытуда қолдау көрсету мүмкіндігін қарастырып жатырмыз. Бұл тұрғыда бір қозғалтқышты жеңіл H125 тікұшағы тамаша платформа болып табылады және келешек ұшқыштарды дайындауда маңызды рөл атқара алады. Airbus өз кезегінде келесі бес жылда тікұшақтар паркін екі еселеуге дайын.
Қазақстан C295 ұшақтарына техникалық қызмет көрсетудің жергілікті мүмкіндіктерін дамытуға да қызығушылық танытып отыр. Егер тиісті келісімдерге қол жеткізілсе, Airbus C295 ұшақтарына техникалық қызмет көрсету орталығын Қазақстанда құру мүмкіндігін қарастыруға әзір. Қазіргі таңда біз жоспарлы техникалық қызмет көрсетуді Испания мен Польшадағы орталықтарда ұсынып отырмыз.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанда жүк әуе тасымалдарын дамыту қажеттігіне назар аударған болатын. Бұл бағыттың қазіргі таңда зерттеліп жатқанын түсінеміз. Осыған байланысты Airbus өз өнімдерін – P2F (жолаушыдан жүк ұшағына айналдырылған) A320 және A330 үлгілерін, сондай-ақ жаңа A350F жүк ұшағын ұсынуға дайын.
– Airbus компаниясы Қазақстандағы жобаларына орнықты даму қағидаттарын қалай ендіріп жатыр?
Қазақстан авиацияның орнықты дамуына үлкен мән беріп, бұл салада ИКАО-мен (Халықаралық азаматтық авиация ұйымы) ынтымақтастық орнатып отыр. Бұл жаһандық авиацияның қоршаған ортаға әсерін азайту бағытындағы күш-жігермен үндес келеді. Airbus компаниясы Қазақстан үкіметімен бірлесе отырып, бұл бастамаларды жүзеге асыру мүмкіндіктерін зерттеуге мүдделі.
Біз Қазақстанда шикізаттық емес экономика секторларын дамыту бағытындағы мемлекеттік бастамаларды дәйекті түрде қолдап келеміз. Airbus бүкіл әлем бойынша тұрақты авиациялық отынның (Sustainable Aviation Fuel – SAF) қолжетімділігін арттыру бойынша бастамалар арқылы SAF-ты енгізуге ықпал етіп отыр. SAF-тың қолжетімді болуы тұрақты авиацияны дамытуға ұмтылған елдер үшін үлкен артықшылық береді. Бұл Қазақстан үшін де аса өзекті.
Қазіргі таңда барлық Airbus ұшақтары SAF-пен үйлесімді және біз 2030 жылға дейін 100% SAF пайдалану мақсатына қол жеткізу жолында жұмыс істеп жатырмыз. Бұл технологиялық дайындық авиация саласын белсенді жаңғыртып жатқан Қазақстан үшін өте маңызды.
– Соңғы сұрақ: Airbus компаниясының Қазақстандағы болашағын қалай елестетесіз және қазіргі әрі болашақ серіктестермен өзара қатынасты нығайтуға қандай жоспарларыңыз бар?
Біз Airbus компаниясының Қазақстандағы қатысуын кеңейтуді және бар серіктестіктерді нығайтып, жаңа ынтымақтастық мүмкіндіктерін қарастыруды басты мақсатымыз деп білеміз. Қазіргі таңда жергілікті кәсіпорындарымызда 100-ден астам қызметкер еңбек етуде. Біз серіктестерімізбен тығыз байланыста жұмыс істейміз және жаңа жобаларды бірлесе іске асыруға әрдайым дайынбыз.
Airbus ұшақтарының Қазақстан әуе компанияларындағы үлесі ұлғайып келе жатқандықтан, біз оларға тұрақты қолдау көрсетуге және жаңа мүмкіндіктерді зерттеуге әзірміз.
Сонымен қатар, біз тікұшақ және әскери-көлік авиациясы салаларындағы ынтымақтастықты дамытуды, заманауи әуе кемелерін ұсынуды және авиациялық экожүйені өркендетуді жалғастырамыз. Егер экономикалық тұрғыда орынды болса, біз ноу-хау мен тәжірибе беруге де дайынбыз.
