Көкшетауда өткен КИСИ GPS сараптамалық алаңында қоғамдық бақылаудың рөлі жан-жақты талқыланды, деп хабарлайды DKnews.kz.
2025 жылғы 8 сәуірде Көкшетау қаласында «Ұлттық құрылтай шешімдерінің жүзеге асуы: қоғамдық қатысу және бақылау» тақырыбында Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты (ҚСЗИ) ұйымдастырған КИСИ GPS: Gylym. Pikir. Sayasat ұлттық сараптамалық алаңының отырысы өтті.
Іс-шарада Ұлттық құрылтайда қабылданған шешімдерді тиімді іске асыру жолдары, азаматтардың мемлекеттік басқару үдерістеріне қатысуы және қоғамдық бақылау институттарын күшейту мәселелері кеңінен қарастырылды.
Отырысқа мемлекеттік органдардың, сараптамалық және ғылыми орталықтардың, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерімен қатар, білім беру саласының, азаматтық қоғамның және цифрландыру бағыттарының сарапшылары қатысты.
Еркін Тұқымов: Қоғамдық бақылау – жүйелі реформалардың маңызды тетігі
Отырыстың ашылуында ҚСЗИ директоры Еркін Тұқымов қатысушыларға онлайн форматта бейнеүндеу жолдады. Ол Ұлттық құрылтайдың IV отырысының Бурабайда өтуі өңірлердің елдің орнықты дамуындағы рөлін көрсететінін атап өтті. Мемлекет басшысының: «Күшті өңірлер – қуатты ел» деген сөздерін еске сала отырып, сарапшы аймақтық даму бағытының маңыздылығына тоқталды.
Е. Тұқымов атап өткендей, өткен аптада Ұлттық құрылтай бастамаларын жүзеге асыру жөніндегі Жоспар бекітілді. Бұл — еліміздегі жүйелі реформаларға бағытталған нақты және маңызды қадам.
«Алайда бұл өзгерістердің тиімділігі тікелей азаматтық қоғамның белсенділігіне байланысты. Біз тек халықтың шешім қабылдауына қатысуын ғана емес, сонымен қатар сол шешімдердің орындалуын бақылау үшін қажетті тетіктерді дамытуымыз керек. Бүгін біз осы тақырыптарды ашық әрі сындарлы форматта талқылау үшін жиналдық. Жергілікті деңгейде халықтың белсенділігін қалай арттыруға болады? Қолданыстағы кері байланыс жүйелері қандай кедергілерге тап болуда? Азаматтық әлеуетті аймақтың және елдің игілігіне қалай бағыттауға болады?» – деді ҚСЗИ директоры.
Нұрлан Сақуов: Өңірлік дербестік пен ашық бюджет – тиімді басқарудың негізі
ҚСЗИ директорының орынбасары Нұрлан Сақуов өз сөзінде өңірлерді орталықсыздандыру және олардың бюджеттік дербестігін арттыру соңғы жылдардағы өңірлік саясаттың негізгі бағыттарының бірі екенін атап өтті.
Сондай-ақ, ол Мемлекет басшысының Ұлттық құрылтайда берген тапсырмасына тоқталып, әр өңір үшін нақты "өсу нүктелерін" айқындайтын Өңірлік саясат тұжырымдамасын әзірлеу міндеті туралы еске салды.
Ақмола өңірінің негізгі мәселелері ретінде келесі бағыттар көрсетілді:
- Мектеп тапшылығы;
- Жол сапасының төмендігі;
- Инфрақұрылымдық желілердің тозуы.
«Тұжырымдамада салықтардың бір бөлігін жергілікті деңгейге беру арқылы өңірлердің экономикалық және бюджеттік дербестігін арттыру көзделген», – деді Н. Сақуов.
Қоғамдық бақылау мәселесіне тоқтала келе, сарапшы мәслихаттардың шешім қабылдау мен бюджет бекітудегі маңызын ерекше атады:
«Мәслихат аппараттарының әлеуетін күшейтіп, оларды сараптамалық ресурстармен қамтамасыз ету маңызды. Әсіресе бюджеттік үдерістегі ашықтықты арттыру қажет. Осы тұрғыда Президент ұсынған: «ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» формуласы өңірлерде де өзектілігін жоғалтпайды», – деді ол.
«AMANAT» партиясының тәжірибесі: қоғамдық бақылау мен жедел әрекет
Ақмола облыстық филиалының атқарушы хатшысының орынбасары Ақманат Әлімбетова өңірде партия тарапынан жүзеге асырылып жатқан қоғамдық бақылау жұмыстары туралы баяндады.
Мысал ретінде:
- Қоғамдық бақылау бекеттері белгіленген;
- Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қоғамдық кеңес белсенді жұмыс жүргізуде;
- Әлеуметтік желідегі мәселелерге жедел реакция қалыптасқан;
- ҮЕҰ, сарапшылар, партия белсенділері қатысатын шешім қабылдау тәжірибесі бар.
«Бұл тәжірибе қоғамның нақты сұранысына жауап беріп, тиімді шешім қабылдауға мүмкіндік береді», – деді А. Әлімбетова.
Ирина Терентьева: Қоғамдық бақылау кәсібиленуі керек
«Ақмола облысының Азаматтық альянсы» заңды тұлғалар бірлестігінің төрағасы Ирина Терентьева қоғамдық бақылауды күшейтуде кәсібиліктің маңызын атап өтті:
«Қоғамдық бақылау нақты білім мен құзыреттілікті талап етеді. Мемлекеттік органдармен тиімді диалог құру үшін белсенді азаматтар қалай хат жазу, қандай құрылымдарға жүгіну, қайда баруға болатынын білуі керек. Бұл үдеріс екі жақты қозғалыс болуы тиіс – мемлекет пен ҮЕҰ арасында. Соның нәтижесінде азаматтық сектор кәсібиленіп, тиімді жұмыс істей алады», – деді ол.
Аға буын мен бизнес өкілдерінің үндері
Ақмола облыстық ардагерлер кеңесі төрағасының орынбасары Шияп Алиев жастардың ел дамуына қосатын үлесін арттыру қажеттігіне назар аударып, Жұмысшы мамандықтар жылының жариялануын құптады.
Кәсіпкерлер палатасы жанындағы кәсіпкерлер құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы кеңестің төрайымы Валентина Геращенко бизнес өкілдерінің салық реформасын талқылауға белсене қатысу қажеттігін айтты:
«Қазіргі таңда Палата жанындағы жеті салалық кеңес — жаңа экономикалық саясат пен салық жүйесін талқылауға арналған тиімді алаң. Кеңес жұмысына мемлекеттік орган өкілдерімен қатар, әкім орынбасарлары, аудан әкімдері, прокуратура мен сот, Антикоррупциялық қызмет өкілдері және депутаттар қатысады», – деді ол.
Цифрландыру мен қауіпсіздік – қоғамдық белсенділік құралы
«Smart Aqmola» бөлімінің басшысы Гүлім Бегалина цифрлық сауаттылық пен қауіпсіздік мәселелерінің маңыздылығын атап өтті. Оның айтуынша, бұл факторлар азаматтық бастамалар мен қоғамдық бақылаудың жаңа деңгейге көтерілуіне ықпал етеді.
Қоғамдық бақылау – тиімді мемлекет құрудың негізі
Отырысты қорытындылай келе, ҚСЗИ директорының орынбасары және алаң модераторы Алуа Жолдыбалина қоғамдық мониторинг пен бақылау мемлекеттік жобалардың орындалу сапасын бағалауға мүмкіндік беретінін айтты.
«Қоғамдық бақылау – бюджеттік қаражаттың тиімді жұмсалуын, бастапқы мақсатқа сәйкестігін тексеруге мүмкіндік береді. Бұл – халық пен мемлекет арасындағы сенімді нығайтатын маңызды құрал», – деді ол.
КИСИ GPS алаңы өз миссиясын тағы да дәлелдеді: қоғам мен мемлекет арасындағы ашық, кәсіби әрі мазмұнды диалог үшін маңызды платформа.
