Халықаралық валюта қоры 6-19 қараша аралығында Қазақстанда өткен миссиясының қорытынды мәлімдемесін жариялады. Құжат еліміздің экономикалық жағдайына жан-жақты баға беріп, негізгі тәуекелдерді көрсетеді және алдағы жылдары тұрақты өсімді сақтау үшін қандай қадамдар қажет екенін түсіндіреді, деп хабарлайды DKNews.kz.
Төменде - ең маңыздысы, қарапайым тілмен.
Экономика күткеннен де жылдам өсіп жатыр
ХВҚ сарапшыларының айтуынша, Қазақстанда экономикалық белсенділік жоғары деңгейде сақталуда. 2025 жылы нақты ЖІӨ өсімі 6%-дан асуы мүмкін - бұл соңғы жылдардағы ең қуатты көрсеткіштердің бірі.
Бұл өсімге ықпал етіп отырған факторлар:
- мұнай өндірудің артуы,
- ішкі сұраныстың тұрақты болуы - халық көбірек жұмсайды, бизнес инвестиция салады.
2026 жылы да өсім жоғары деңгейде қалып, шамамен 4,5% болады деп болжануда. Аймақ үшін бұл жақсы нәтиже, ал Қазақстан экономикасы үшін - соңғы дағдарыстардан кейінгі сенімді қалпына келудің белгісі.
Бюджет саясаты: үнемділік пен тәртіпке бет бұру
ХВҚ миссиясы Үкіметтің келесі жоспарларын оң бағалады:
- Жаңа Салық кодексін енгізу,
- мұнайға қатысы жоқ тапшылықты азайту,
- бюджет ережелерін сақтау, яғни мемлекеттік шығындар мен Ұлттық қордан берілетін трансферттердің бақылауда болуы.
Қарапайым тілмен айтқанда, бұл қаржыны ұқыпты жұмсау, келешек ұрпаққа тиесілі қаражатты артық пайдаланбау деген сөз.
Мұндай қадамдар инвесторлар үшін де маңызды - олар елдің қаржы саясаты болжамды және тұрақты екенін көреді.
Қауіптер мен тәуекелдер: сыртқы факторлар да, ішкі кідірістер де әсер етуі мүмкін
ХВҚ Қазақстан экономикасына әсер етуі ықтимал негізгі тәуекелдерді де атап өтті. Бұл тек сарапшылар үшін ғана емес, қарапайым азамат үшін де маңызды - тәуекелдер бағаға, жұмысқа, табыс тұрақтылығына әсер етеді.
Басты тәуекелдер:
- сауда серіктестеріндегі экономикалық өсімнің бәсеңдеуі,
- КТК арқылы мұнай экспортындағы ықтимал үзілістер,
- әлемдік мұнай бағасының төмендеуі,
- инфрақұрылымдық жобаларды іске асырудағы ішкі кідірістер,
- фискалдық консолидацияның баяулауы - мемлекет жоспарланғаннан артық шығын жасаса.
ХВҚ сондай-ақ ескертеді: экономикалық белсенділіктің жоғары болуы, ҚҚС мөлшерлемесін көтеру және коммуналдық тарифтердің өсуі инфляцияның жоғары деңгейде сақталуына әсер етуі мүмкін.
Яғни бағалар күткендегідей тез төмендей қоймайды.
Ақша-кредит саясаты: базалық мөлшерлемені көтеру орынды болды
ХВҚ Ұлттық Банктің инфляцияны төмендету үшін қолданған шараларын құптады. Қор атап өткен маңызды қадамдар:
- қазан айында базалық мөлшерлемені көтеру,
- міндетті резерв нормаларын кезең-кезеңімен арттыру - бұл банк жүйесіндегі артық өтімділікті азайтады,
- тұтынушылық кредиттің тез өсуіне байланысты макропруденциялық шараларды күшейту жоспары.
Қарапайым тілмен айтсақ: реттеуші кредит берудің шектен тыс артуына жол бермеуге тырысады, өйткені бұл инфляцияны одан әрі күшейтуі мүмкін.
2026-2028 жылдарға арналған жаңа бағдарлама: табысты арттыру және инфляцияны тұрақтандыру
ХВҚ миссиясы Үкімет, Ұлттық Банк және Қаржы нарығын реттеу агенттігі әзірлеп жатқан бірлескен іс-қимыл бағдарламасын да атап өтті. Ол 2026-2028 жылдарға арналған.
Бағдарламаның басты мақсаты:
- халықтың нақты табысын арттыру,
- инфляцияны тұрақтандыру және төмендету.
Бұл - орта мерзімді нақты стратегия, билік тек қысқа мерзімдік шаралармен емес, жүйелі мәселелермен айналысып отырғанын көрсетеді.
Құрылымдық реформалар: экономиканы тиімді ету үшін мемлекеттің үлесін азайту қажет
ХВҚ Қазақстанға құрылымдық реформаларды жалғастыруды ұсынады. Атап айтқанда:
- экономикадағы мемлекеттік қатысуды азайту,
- өнімділікті арттыру,
- бәсекелестікті күшейту.
Мемлекеттің экономикадағы үлесі неғұрлым аз болса - бизнес соғұрлым жылдам бейімделеді, тиімділік артады, ұзақ мерзімді өсім әлеуеті күшейеді.
Бұл қарапайым азамат үшін нені білдіреді?
Қысқаша айтсақ:
- экономика өсіп жатыр - бұл жақсы,
- бірақ инфляция жоғары болып қала береді,
- Үкімет шығындарды қатаң бақылауға алмақ - бұл ұзақ мерзімді тұрақтылық үшін маңызды,
- кредит алуға талаптар қатаюы мүмкін,
- табыстардың өсуі инфляцияны бақылауға байланысты болады.
Қазақстан дұрыс бағытта келе жатыр, бірақ жауапкершілік қажет
ХВҚ қорытынды мәлімдемесі жалпы алғанда оң бағаланған. Қазақстан өсім қарқынын сақтап отыр, инвесторлар елді сенімді серіктес ретінде қабылдайды, ал билік қаржылық саясатты тәртіпке келтіруге күш салып жатыр.
Алайда тек мұнай мен ішкі сұранысқа сүйену - тәуекелді. Сондықтан ХВҚ ұсынып отырған құрылымдық реформалар мен үнемді бюджет саясатының маңызы арта түседі.
