Бүгін Қазақстанда Құрылысшылар күні атап өтіледі – бұл өз қолымен заманауи қалалар мен ауылдарды тұрғызып, елдің бейнесін қалыптастырып жүрген мамандардың кәсіби мерекесі. Көкжиектегі крандардан бастап жаңа жолдар мен шағын аудандарға дейін – мұның бәрі миллиондаған қазақстандықтың өмірін өзгертетін олардың еңбегінің жемісі.
Құрылыс саласы – өсім локомотиві
Қазақстанның құрылыс секторы қарқынды дамуын жалғастыруда. Бұл үрдіс тек есептегі сандардан ғана емес, қалаларымыздың көшелерінен де айқын көрінеді. 2024 жылдың қорытындысы бойынша құрылыс жұмыстарының көлемі 8,88 трлн теңгені құрап, 2023 жылмен салыстырғанда 13,1% өсті.
© Sputnik / Владислав Воднев
2025 жыл одан да серпінді басталды: алғашқы алты айда өсім өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 18,4% болды. Жарты жыл ішінде 3,3 трлн теңгенің құрылыс жұмыстары атқарылды, ал пайдалануға берілген тұрғын үй көлемі 8 млн шаршы метрге жуықтады – бұл бір жыл бұрынғыдан 6,6% артық.
Оның ішінде 5 млн шаршы метр – көпқабатты тұрғын үйлер, 2,8 млн шаршы метр – жеке үйлер. Бұл 72 мыңнан астам жаңа пәтер, олардың көбі қазірдің өзінде иелерін тапты.
Инвестициялар және жаңа жобалар
ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің дерегінше, соңғы алты жылда салаға 15,4 трлн теңге инвестиция тартылған, ал 2025 жылдың алғашқы жартысында – тағы 1,5 трлн теңге. Бұл қаражат тек жаңа үйлер тұрғызуға ғана емес, әлеуметтік бастамаларды жүзеге асыруға да бағытталуда.
© Sputnik/Ертай Сарбасов
– Бұл цифрлар – он мыңдаған маманның тынымсыз әрі кәсіби еңбегінің нәтижесі. Мемлекет басшысының 2025 жылды Жұмысшы мамандықтар жылы деп жариялауы – жұмысшы кәсіптердің беделін арттырудағы маңызды қадам. Қарқынды урбанизация жағдайында құрылыс саласы елдегі өсім мен өмір сапасының қозғаушы күші болып қала береді. Құрылысшылардың тәжірибесі мен ісіне адалдығы – бүкіл республика үшін берік тірек, – деді министр Ерсайын Нағаспаев.
Жыл басынан бері ең көп жаңа тұрғын үй кешендері Алматыда (242 ЖК), Астанада (77) және Алматы облысында (61) салынған. Тұрғын үй құрылысындағы жеке сектордың үлесі тұрақты түрде жоғары – шамамен 93%, бұл инвесторлардың сенімі мен девелоперлердің белсенділігін көрсетеді.
Тұрғын үй саясатына жаңа реформалар
Халықты баспанамен қамтамасыз ету жүйесін реформалау аясында жергілікті атқарушы органдардың кезекке қою және тұрғын үй бөлу функциялары «Отбасы банкке» беріледі. Ол Ұлттық даму институты мәртебесіне ие болды.
Бұл қадам:
- тұрғын үй алу процесін жеделдетеді,
- пәтерлерді бірінші кезекте ұзақ уақыттан бері кезекте тұрған азаматтарға бөледі,
- табыс деңгейін ескере отырып әділ таратуды қамтамасыз етеді,
- сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын үйді жекешелендіруге мүмкіндік береді.
af_istocker/Getty Images
Сапаны бақылау және заңсыз құрылысқа тосқауыл
2024 жылдан бастап Қала құрылысы сараптамасы институты енгізілді. Ол құрылыс нормалары мен талаптарының бұзылуын жобалау сатысында-ақ анықтап, алдын алуға мүмкіндік береді.
Енді барлық жаңа және түзетілген қала құрылысы жобалары, соның ішінде бұрын жергілікті деңгейде бекітілген ПДП, міндетті түрде РГП «Госэкспертиза» тексеруінен өтеді. Бұл сапасыз жобалау мен заңсыз құрылыс тәуекелдерін азайтады.
Инфрақұрылым: жолдар, теміржол және көлік тораптары
2024 жылы Қазақстанда 12 мың км автомобиль жолы салынды және жөнделді, оның ішінде 8 мың км – республикалық маңызы бар трассалар.
рrimeminister.kz
Теміржол желісі 3 мың км жаңартылған жолдармен толықты. Достық – Мойынты бағытының екінші желісінің іске қосылуы учаскенің өткізу қабілетін бес есе арттырып, Алматы көлік тораптарының жүктемесін 40% азайтты.
2025 жылы ұзындығы 865 км болатын «Орталық – Батыс» автодәлізінің құрылысы басталды. Бұл жол Астананы батыс өңірлермен байланыстырып қана қоймай, халықаралық көлік дәлізінің бөлігіне айналады. Жаңа магистраль бизнес пен логистиканың дамуына жаңа серпін береді.
LRT жобасы қайта жанданды
Астанада LRT жобасы бойынша жұмыстар қайта қарқын алды. 2025 жылдың мамыр айының басында жоғарғы жол құрылысының 25% аяқталып, 5,6 км рельс төселді. 19 пойыздың алғашқы екеуі елордаға жеткізілді.
© Sputnik/ Әнуар Маратов
LRT астаналықтардың қала ішінде жылдам әрі ыңғайлы жүруін қамтамасыз етіп, көлік желісіне түсетін жүктемені азайтады.
Ең көп салынып жатқан нысандар
Бюро ұлттық статистикасының дерегі бойынша, ең сұранысқа ие құрылыс бағыттары:
- тұрғын емес ғимараттар – 22%,
- көлік инфрақұрылымы – 21,8%,
- тұрғын үйлер – 14,2%.
Құрылыс жұмыстарының 92%-дан астамын отандық жеке компаниялар, 6,6%-ын шетелдік мердігерлер, 1%-дан азын мемлекеттік құрылымдар атқарады.
Ұзақ мерзімді жоспарлар және халықаралық әріптестік
Құрылыс саласының дамуы 2029 жылға дейінгі Ұлттық инфрақұрылымдық жоспар аясында жүзеге асуда. Бұл бағдарламада 150 мыңнан астам жаңа жұмыс орны ашылып, энергетика, сумен жабдықтау, цифрландыру және көлік саласында ауқымды жобалар іске аспақ.
Қазақстанға Masdar, Total Eren, ACWA Power секілді ірі халықаралық инвесторлар келуді жалғастыруда.
Құрылыс – Қазақстанда жай ғана экономикалық сала емес. Бұл – елдің бет-бейнесін өзгертетін, қалаларды көркейтіп, жолдарды жақсартып, баспананы қолжетімді етіп, өмір сапасын арттыратын нағыз өзгерістер драйвері.
