Қазан айының қорытындысы бойынша теңге 3,5%-ға нығайып, 1 АҚШ доллары – 529,96 теңге болды. KASE-дегі орташа күндік сауда көлемі 248 млн доллардан 271 млн долларға дейін өсті, ал жалпы айлық көлем 6 млрд долларды құрады. Ұлттық қор 660 млн доллар сатты (нарықтың шамамен 11%), интервенциялар болған жоқ. Бұл нені білдіреді – қарашаның болжамы және басты қорытындылар, деп хабарлайды DKNews.kz.
Бір минутта негізгі деректер
- Бағам: +3,5%, 529,96 теңге – ай соңындағы нәтиже.
- Өтімділік: орташа күндік сауда көлемі 248 млн доллардан 271 млн долларға дейін артты (≈+9%).
- Жалпы көлем: 6 млрд доллар.
- Ұлттық қор: сатылым көлемі 660 млн доллар (≈30 млн доллар күніне, нарықтың 11%).
- Қараша: күтілетін сатылым көлемі - 600–700 млн доллар.
- Айна операциялары: қазанда 475 млрд теңге стерилизацияланды; қарашаға жоспар - осы көлемге тең валютаны сату.
- Интервенциялар: жүргізілген жоқ.
- Квазисектор: міндетті сатылған валюта табысы - 279 млн доллар.
- БЖЗҚ: валюталық активтердің үлесі 40%, қазанда доллар сатып алынбады, қарашада да жоспарланбаған.
- Саясат: нарықтық бейтараптық пен икемді бағам қалыптастыру қағидаты сақталады.
Бағам пен сауда көлемі: қазанда не болды
Қазан айында теңге 3,5%-ға нығайып, 1 доллар – 529,96 теңге деңгейінде бекіді. Нарық жанданды: орташа күндік сауда көлемі Қазақстан қор биржасында 248 млн доллардан 271 млн долларға дейін өсті, ал жалпы айлық көлем 6 млрд долларды құрады.
Бұл екі маңызды үрдісті көрсетеді:
- экспорттық түсім мен маусымдық факторлар аясында валюта ұсынысы артты;
- нарық қатысушылары белсендірек әрекет етіп, хеджирлеу мен позиция жабуды күшейтті - өтімділік «сау» деңгейге оралды.
Ұлттық қор сатылымы: нарықтың 11%-ы – қысымсыз
Қазан айында Ұлттық қордан 660 млн доллар сатылды. Бұл қаражат республикалық бюджетке трансферттер бөлуге және «Талдықорған–Ұшарал» магистральдық газ құбырының құрылысына бағытталды.
Сатылымның үлесі айлық сауда көлемінің шамамен 11%-ын немесе күніне 30 млн долларды құрады. Мұндай теңгерімді кесте бюджет пен инфрақұрылымды нарыққа қысым түсірмей қаржыландыруға мүмкіндік береді.
Алдағы ай: Үкіметтің алдын ала өтінімдері мен фискалдық түсімдерді ескере отырып, қарашада Ұлттық Банк 600–700 млн доллар көлемінде сатылым жүргізуді жоспарлап отыр. Бұл диапазон нарықтағы сұраныс пен ұсыныс өзгерістеріне икемді бейімделуге мүмкіндік береді.
Айна операциялары мен стерилизация: 475 млрд теңге – қазір және жоспар бойынша
Қазанда айна операциялары аясында 475 млрд теңге стерилизацияланды. Қарашада осы мақсатта осы көлемге тең валюта сату жоспарланған.
Бұл тетік бюджет қаражатын нарықтық бейтараптықпен пайдалануға, банктер жүйесінде артық өтімділікті болдырмауға және теңгенің тұрақтылығын сақтауға көмектеседі.
Маңызды дерек: интервенциялар болған жоқ
Қазан айында Ұлттық Банк валюталық интервенция жүргізген жоқ. Бұл - нарықтағы теңгерім табиғи жолмен қалыптасқанын білдіреді. Реттеуші тек жоспарлы және тең мөлшерлі валюталық сатылымдармен шектелді, бұл саясаттың бейтараптығын сақтауға мүмкіндік береді.
Квазимемлекеттік сектор: валюталық түсімнің 279 млн доллары сатылды
Квазимемлекеттік сектордың валюталық түсімін ішінара сату талабы бойынша қазан айында нарыққа 279 млн доллар түсті. Бұл теңге ұсынысын арттырып, ай ішіндегі ауытқуларды, әсіресе салық төлемдері кезінде, жұмсартуға ықпал етті.
БЖЗҚ: валютаны сатып алу тоқтатылды
Бұған дейін жарияланған жоспарға сәйкес, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының валюталық активтер үлесі шамамен 40% болғандықтан, қазанда доллар сатып алу жүзеге асырылған жоқ. Қараша айында да мұндай операциялар жоспарланбаған.
Бұл шешім нарықтағы өтімділіктің тепе-теңдігін сақтап, қысым туғызбауға бағытталған.
Ұлттық Банктің қағидаты: бейтараптық пен ашықтық
Ұлттық Банк Ұлттық қор қаражатын сату мен айна операцияларын нарықтық бейтараптық қағидаты бойынша жүргізеді: сатылымдар тұрақты және біркелкі мөлшерде өтеді, нарықты «болжап» әрекет ету немесе нақты бағам деңгейін ұстау мақсаты жоқ.
Сонымен қатар, реттеуші ашықтық принципін ұстанып, валюталық нарықтағы барлық операциялар туралы толық ақпаратты жариялауды жалғастырады. Бұл нарық қатысушыларына дұрыс күтулер қалыптастыруға көмектеседі.
Алдағы апталарда теңгеге әсер ететін төрт фактор
Қысқа мерзімді перспективада теңгенің бағыты мына төрт факторға тәуелді болады:
- Нарықтық күтулер (импорттаушылар мен экспорттаушылардың мінез-құлқы, халық сұранысы).
- Салық кезеңі (уақытша валюта ұсынысының артуы).
- Сыртқы нарықтар (шикізат бағасы, доллар индексі, пайыздық мөлшерлемелер).
- Геосаяси жағдай (тұрақсыздық пен тәуекел сыйақылары).
Ұлттық Банк икемді айырбас бағамы режимін ұстанады - бұл дисбаланстардың жиналуын болдырмайды және алтын-валюта резервтерін сақтайды, белгілі бір бағам деңгейін ұстауға араласпай.
Бұл бизнес пен халық үшін нені білдіреді
- Импорттаушыларға: қазан айы бейтарап саясат жағдайында теңгенің нығаюы мүмкін екенін көрсетті; сатып алу мен төлемдерді мерзім бойынша таратып, хеджирлеу құралдарын қолдану орынды.
- Экспорттаушыларға: Ұлттық қор мен квазисектордың біркелкі сатылымдары өтімділікті ұстап тұр - валюталық түсімді сатуды бөліп жүргізу ұсынылады.
- Инвесторлар мен салымшыларға: интервенциялардың болмауы нарықтың табиғи бағытын растайды; активтер мен валюталарды әртараптандыру өзекті болып қала береді.
Қазан айы теңге үшін - интервенциясыз нығаю, сауда көлемінің өсуі және бюджеттік операциялардың ашық әрі теңгерімді жүргізілу айы болды.
Қарашада нарық айқын бағдарлармен кіреді: Ұлттық қордан 600–700 млн доллар сату, 475 млрд теңгеге айна операциясы және БЖЗҚ тарапынан доллар сатып алмау.
Осындай жағдайда теңгенің бағытын салық түсімдері мен сыртқы нарық конъюнктурасы анықтайды.
Жыл соңына дейін теңгенің траекториясы өтімділік, салықтық күнтізбе және әлемдік бағалар үштігіне байланысты болмақ.
