DKnews.kz үшін эксклюзивті сұхбатта ҚХР-ның Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Чжан Сяо Қытайдың дипломатиялық қарым-қатынастарының дамуы туралы өз көзқарасын бөліседі. Өз мақаласында "Бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатынан адамзаттың ортақ тағдырының қауымдастығын құруға дейін: жаңа типтегі халықаралық қатынастарды құруға жәрдемдесу" елші Қытайдың тәуелсіз бейбіт сыртқы саясаты, жаһандық бастамалар және әлемнің барлық елдерімен өзара тиімді ынтымақтастыққа ұмтылу туралы айтады. Чжан Сяо бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидаты мен Қытай жаһандық басқаруды жақсарту және халықаралық қатынастарды нығайту үшін ұсынатын үш жаһандық бастамаға ерекше назар аударады. Қазақстан мен Қытай арасындағы экономикалық және мәдени байланыстарды нығайтуға, сондай-ақ Орталық Азиядағы жаһандық бастамаларды бірлесіп ілгерілетуге бағытталған серіктестікті дамытуға ерекше көңіл бөлінеді.
Бейбіт қатар өмір сүруден ортақ тағдырға дейін
Қытай Халық Республикасы құрылған сәттен бастап Қытай Коммунистік партиясының басшылығымен Қытай дипломатиясы тәуелсіз бейбіт сыртқы саясатты жүргізіп, жаһандық серіктестікті тереңдетіп, кеңейтіп, әлемнің барлық елдерімен өзара тиімді ынтымақтастыққа ұмтылады. Бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатынан бастап үш жаһандық бастамаға дейін (Жаһандық даму бастамасы, Жаһандық қауіпсіздік бастамасы және Жаһандық өркениет бастамасы) және адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құру тұжырымдамасына дейін Қытай жаһандық басқаруға қытай даналығы мен қытайлық нұсқасын ұсынуды жалғастыруда.
CGTN
Бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидаты - бұл Қытай үкіметі ұсынған және Үндістан мен Мьянма үкіметтері бірлесіп қолдайтын негізгі қағидалар, олар елдер арасындағы қалыпты қатынастарды орнату және алмасу мен ынтымақтастықты жүргізу кезінде сақталуы тиіс. 1953 жылдың желтоқсанында Пекинде Үндістан делегациясымен кездесуде Премьер-Министр Чжоу Эньлай алғаш рет бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатын ұсынды. 1954 жылдың сәуірінде Қытай мен Үндістан үкіметтері Пекинде "Қытайдың Тибет аймағы мен Үндістан арасындағы сауда және қатынастар туралы келісімге" қол қойып, екі ел арасындағы қатынастардың басшылығы ретінде бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатын енгізуге бірауыздан келісті. 1954 жылдың маусымында Премьер-Министр Чжоу Эньлай Үндістан мен Мьянмаға сапармен шақырылды. Қытай-Үндістан, Қытай-Мьянма өзара бірлескен мәлімдемелер жасап, бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатын екі ел арасындағы қатынастарды реттейтін қағидалар ретінде ресми түрде растады, бұл қағидалар екі ел арасында ғана емес, сонымен бірге жалпы халықаралық қатынастарда да қолданылатынын мәлімдеді. 1955 жылдың сәуірінде Бандунг конференциясында Премьер-Министр Чжоу Эньлай бес қағидатты ұсынды - бір-бірінің егемендігі мен аумақтық тұтастығын құрметтеу, өзара шабуыл жасамау, ішкі істерге араласпау, теңдік пен өзара пайда, бейбіт қатар өмір сүру, олар Қытайдың сыртқы қатынастарының негізгі нормаларына айналды және Азия мен Африка халықтары арасындағы бірлік пен ынтымақтастықты дамытуға тарихи маңызды рөл атқарды.
Чжоу Эньлай - ҚХР Мемлекеттік кеңесінің басшысы (1949-1976)/Xinhua
Қытай тек бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатын жақтаушы ғана емес, сонымен бірге олардың адал ізбасары болып табылады. Бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатына сүйене отырып, Қытай тарихи қалыптасқан шекаралық мәселелерді көршілерінің көпшілігімен шешіп, көптеген елдермен дипломатиялық қатынастар орнатты. Соңғы 70 жыл ішінде бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидаты Қытайдың тәуелсіз бейбіт сыртқы саясатының негізіне айналып қана қоймай, басқа мемлекеттер тарапынан да қабылданды. Шын мәнінде, олар халықаралық қатынастар мен халықаралық құқықтың негізгі нормаларына айналды. Олар бүкіл әлемде бейбітшілік пен тұрақтылықты қолдауда, сондай-ақ елдер арасындағы достық ынтымақтастықты дамытуда маңызды рөл атқарды және мемлекетаралық қатынастарды дұрыс реттеуге шығыстық даналықты енгізді.
Соңғы жылдары халықаралық жағдай жүз жылда болмаған күрделі және терең өзгерістерге ұшырады, көптеген процестер жеделдетілуде, Қытай өз кезегінде әрдайым бейбіт даму жолын ұстанады, уақытпен бірге жүреді және жаһандық басқару бойынша қытайлық шешімдерді ұсынады, осылайша адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құру пайда болды. Оның тұжырымдамасының түпкі мақсаты - ұзақ мерзімді бейбітшілік, жалпы қауіпсіздік, ортақ өркендеу, ашықтық пен инклюзивтілікке негізделген таза және әдемі әлем құру. Ол үшін кең консультациялар, бірлескен үлес және ортақ пайдалар қағидаттарына негізделген жаһандық басқаруды ілгерілету қажет. Сонымен қатар, жалпы адамзаттық құндылықтарды ұстану, жаңа типтегі халықаралық қатынастарды қалыптастыру, Жаһандық даму бастамасын, Жаһандық қауіпсіздік бастамасын және Жаһандық өркениет бастамасын жүзеге асыру, "Бір белдеу, бір жол" бастамасы аясында жоғары сапалы ынтымақтастықты жүзеге асыру, барлық елдердің күштерін біріктіру арқылы сын-қатерлерге төтеп беру және ортақ өркендеуге қол жеткізу маңызды. Адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құру барлық елдердің адамдардың жақсы әлем құруға деген ұмтылысының ұлы ортақ бөлгіштігі болып табылады. Ол барлық елдердің халықтарының жақсы әлем құруға деген ұмтылысының ұлы ортақ бөлгіштігін білдіреді және Қытайдың қандай әлем және оны қалай құру керектігі туралы жоспарын көрсетеді.
Selver_97/Canva
Адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құру тұжырымдамасы бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатының мұрасы, дамуы және сублимациясы болып табылады. Бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатын ұсынудан бастап Қытай ешқашан гегемонияға ұмтылмайтынын, кеңейтуге ұмтылмайтынын және қандай да бір ықпал ету салаларына араласуға ниеті жоқ екенін әлемге салтанатты түрде уәде етті. Бейбіт даму жолын таңдаудан бастап адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құруға дейін Қытай дипломатиясының тұжырымдамалары байып, дамып келеді, бірақ оның негізгі қағидаттары мен құндылықтық бағыттары бірдей, олар мұрагерлік арқылы дамып, даму арқылы жаңарады. Бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидаты мен адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құру қытайдың дәстүрлі мәдениетінің сүйіспеншілік пен бейбітшілікке ұмтылуына негізделген. Олар қазіргі әлемнің ең маңызды мәселелерін шешеді және әлемнің бейбітшілік, даму және ынтымақтастық үшін ұмтылысына сәйкес келеді. Олар бүкіл адамзаттың жалпы құндылықтарын ұстанады және ілгерілетеді, халықаралық алмасулар, жаһандық басқару және өркениет алмасуларының құрылымына ерекше шығыс даналығын енгізеді, күшті әсер ету, өміршеңдік және шабытқа ие.
Қытай мен Қазақстан жақсы көршілер, достар және серіктестер болып табылады, ортақ таулар мен өзендермен байланысқан және ортақ тағдыр қауымдастығымен өрілген. Дипломатиялық қатынастардың отыз жылдан астам уақыт ішінде қытай-қазақстандық қатынастар қарқынды дамып, тарихтағы ең жоғары деңгейге жетті, мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестікке айналды. Қытай мен Қазақстан жаһандық басқаруға белсенді қатысып, Бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидаты мен адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құрудың белсенді қатысушылары мен салымшылары болып табылады, олар әлемдік көпполярлылықты ілгерілету және жаһандық басқару жүйесін реформалау мәселелерінде жақсы ынтымақтастық мысалын көрсетті.
Биыл бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидаты жарияланғанына 70 жыл және адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығын құрудың "екінші онжылдығының" бірінші жылы. Қытай Қазақстанды қоса алғанда, әлемнің барлық елдерімен бірге бейбіт қатар өмір сүрудің бес қағидатына еру және ілгерілету, бүкіл адамзаттың ортақ құндылықтарын белсенді түрде тәжірибеде қолдану, Жаһандық даму бастамасын, Жаһандық қауіпсіздік бастамасын және Жаһандық өркениет бастамасын адал түрде жүзеге асыру, тең және тәртіпті көпполярлы әлемге және қолжетімді және инклюзивті экономикалық жаһандануға жәрдемдесу, ортақ тағдыр қауымдастығын бірлесіп құру, сондай-ақ бүкіл әлемнің бейбітшілігіне, қауіпсіздігіне, өркендеуіне және прогресіне жәрдемдесуге жаңа үлес қосуға дайын.
