Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі мен «БТА Банк» АҚ АҚШ-тағы алқабилер сотында Әблязов пен Храпуновтың сыбайластарының үстінен толық жеңіске жетті, деп хабарлайды DKnews.kz.
Үш апталық сот талқылауынан кейін Нью-Йорктің Оңтүстік округі АҚШ аудандық сотының алқабилері Алматы қаласы әкімдігі (ҚР Әділет министрлігі) мен «БТА Банк» АҚ-ның Феликс Сатер, Bayrock Group, Inc, Global Habitat Solutions және MeM Energy Partners LLC компанияларына қатысты заңсыз мүлікті иемдену, негізсіз байыту және ақшалай қаражат алу туралы үш талаптың барлығын қолдап үкім шығарды. Алқабилер сондай-ақ өтемақы сомасынан асатын өтемақы төлеуді – 32 миллион доллардан астам өтемақы төлеуді тағайындады.
Алаяқтық дәлелдері
Сот процесі барысында БТА Банкіне қатысты Мұхтар Әблязовтың және Алматы қаласына қатысты Виктор Храпуновтың алаяқтығының бұлтартпас дәлелдері ұсынылды. Дәлелдер Әблязовтың БТА-дағы қызметтік жағдайын теріс пайдаланып, миллиардтаған доллар көлеміндегі жалған несиелерді рәсімдегенін, бұл банктің құлдырауына әкелгенін көрсетті. Алаяқтық ашылған кезде БТА Банкі Қазақстандағы үшінші ірі банк болатын.
ҚР Әділет министрлігі алқабилерге бұрынғы Алматы әкімі Виктор Храпунов жасаған алаяқтықты көрсетті. Ол мемлекеттік жерлерді жекешелендіріп, оларды өзінің немесе әйелі бақылауындағы компанияларға, кейде Әблязовтың бақылауындағы компанияларға нарықтық бағадан төмен бағамен сатқан. Храпуновтың алаяқтық әрекеттері Алматы қаласының тұрғындарына 300 миллион доллардан астам зиян келтіріп, көптеген жер учаскелері игерілмеген күйінде қалды.
Феликс Сатер және басқа сыбайластардың рөлі
Екі рет қылмыстық жауапкершілікке тартылған Феликс Сатер Виктор Храпуновтың ұлы Ильяс Храпуновқа Әблязов пен Храпуновтың Қазақстаннан ұрлаған 40 миллион доллардан астам қаражатын АҚШ-қа, оның ішінде жылжымайтын мүлікке және жеке инвестициялық жобаларға салуға көмектесті. Сатер сондай-ақ Ильястың қарындасы Эльвира Кудрышоваға инвестициялық виза алуға алаяқтық жолмен көмек көрсетті. Сатердің Bayrock Group, Inc. және Global Habitat Solutions компаниялары ұрланған ақшаны жасыру үшін пайдаланылды. MeM Energy Partners LLC компаниясы, Мендель Мочкинге тиесілі, сондай-ақ Сатерге ұрланған қаражатты АҚШ қаржы жүйесіне салуға көмектесті.
Соттағы айғақтар және қарсы сұрақ
Алқабилер әртүрлі куәгерлердің, соның ішінде Әблязовтың кезіндегі БТА Банкі қызметкерлерінің, АҚШ-тағы инвесторлардың, сот бухгалтериясы, алаяқтық және ақшаны жылыстату, жылжымайтын мүлік және иммиграция салаларындағы сарапшылардың айғақтарын тыңдады. Сатер мен Мочкин егжей-тегжейлі айғақ беріп, Boies Schiller Flexner LLP компаниясының БТА консультанттары тарапынан үш күн бойы қарсы сұрақтарға жауап берді. Сұрақ-жауап барысында Сатер мен Мочкин Әблязов пен Храпуновтың алаяқтық әрекеттеріне қатысты айыптауларды біле тұра инвестиция салғандарын мойындады.
Сот процесінің қорытындылары
Алқабилер Сатер мен Мочкиннің айғақтарын жоққа шығарып, олардың Әблязов БТА Банкінен және Виктор Храпунов Алматы қаласынан ұрлаған ақшаны әдейі жылыстатқан деген шешімге келді. Екі басқа жауапкер – Дэниел Ридлофф және «RRMI-DR» ЖШС – олардың талаптарын реттеп, Алматы қаласы мен БТА-ға ұрланған барлық ақшаны қайтаруға келісті. Судья Кельтл ҚР Әділет министрлігінің өтініші бойынша «RRMI-DR» компаниясына қатысты шешім шығарды. Жетінші жауапкер – «Ferrari Holdings» ЖШС – дефолтта тұр; бүгінгі үкімді ескере отырып, ҚР Әділет министрлігі мен БТА оған қатысты шешім шығаруға ұмтылады.
Алдыңғы жеңістер
Бүгінгі үкім 2022 жылы осы сотта Ильяс Храпунов бақылайтын Triadou SPV S.A. компаниясына қатысты шығарылған үкімнен кейінгі шешім болды. Осы талқылау барысында ҚР Әділет министрлігі мен БТА Әблязов пен Храпуновтардың сот бұйрықтарына бағынбағанын, дәлелдемелерді жойғанын және талап етілген ақпаратты ұсынудан бас тартқанын сәтті дәлелдеді. Нью-Йорктің Оңтүстік округі АҚШ аудандық сотының судьялары Әблязов пен Храпуновтарға қатысты көптеген санкциялар қолдану туралы қаулылар шығарды және оларды сотқа құрметсіздік танытқаны үшін кінәлі деп тапты.
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі мен «БТА Банк» АҚ халықаралық алаяқтықпен күресіп, Қазақстанның мүддесін қорғау үшін өздерінің табандылықтарын тағы да дәлелдеді.
