Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестік қарым-қатынастарын неғұрлым сапалы дамытуға жәрдемдесу.
Чжан Сяо, ҚХР-дың Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, DKnews.kz-ке берген эксклюзивті сұхбатында Қытай Халық Республикасының Төрағасы Си Цзиньпиннің Қазақстанға алдағы мемлекеттік сапары туралы пікірін білдіріп, бұл сапар екі ел арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестік қатынастарды нығайту мен дамыту үшін ерекше маңызға ие екенін атап өтті.
2024 жылдың 2-4 шілдесі аралығында ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың шақыруымен Қазақстанға мемлекеттік сапармен келеді. Сапар барысында ол Астана қаласында өтетін ШЫҰ саммитіне қатысады. Бұл Си Цзиньпиннің Қазақстанға соңғы екі жыл ішінде қыркүйек айында өткен 2022 жылғы сапардан кейінгі екінші ресми сапары болады. Қазақстан пандемиядан кейін ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин екі рет барған жалғыз елге айналады. Бұл айтылғандар Қытай мен Қазақстан арасындағы қарым-қатынастардың жоғары деңгейі мен ерекшелігін толық көрсетеді. Сапар барысында екі мемлекет басшылары екіжақты қарым-қатынастар, түрлі салалардағы ынтымақтастық және халықаралық және өңірлік мәселелер бойынша пікір алмасып, екіжақты қатынастарды дамытудың жаңа стратегиялық жоспарлары мен келісімдерін әзірлейді, бұл Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестік қарым-қатынастардың неғұрлым сапалы дамуына қуатты серпін береді.
ҚХР Төрағасы Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестік қарым-қатынастарының тарихындағы жаңа парақты ашады. 32 жыл бұрын дипломатиялық қатынастар орнаған сәттен бастап, екі мемлекет басшыларының басшылығы мен жеке қамқорлығының арқасында Қытай-Қазақстан қатынастары үнемі дамып, мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестік ретінде тарихтағы ең жоғары деңгейге жетті. Екі ел арасындағы ынтымақтастық механизмдері барлық деңгейде үздіксіз жұмыс істейді. Қазақстан әрқашан Тайвань мен Шыңжаңға қатысты мәселелер бойынша Қытайдың ұстанымын қолдап келеді. Өз кезегінде Қытай Қазақстанның «Жаңа Қазақстан» даму стратегиясын іске асыруды қолдайды. Төраға Си Цзиньпиннің сапары Қытай дипломатиясындағы Қытай-Қазақстан қатынастарының ерекше маңыздылығын көрсетіп, саяси өзара сенімді одан әрі нығайтуға, екі ел арасындағы дәстүрлі достықты нығайтуға ықпал етіп, Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестік қарым-қатынастардың жаңа даму жоспарын бірлесе әзірлеуге бағытталады.
ҚХР Төрағасы Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары Қытай мен Қазақстан арасындағы «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысы бойынша жаңа прогреске қол жеткізуге мүмкіндік береді. Қазақстан «Бір белдеу, бір жол» бастамасы алғаш рет жарияланған орын болып табылады. Қытай мен Қазақстанның «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысы бойынша ынтымақтастығының берік негізі бар және ол жемісті нәтижелерге қол жеткізді, жаһандық ауқымда ынтымақтастыққа үлгі және бағдар берді. 2023 жылы Қытай мен Қазақстан арасындағы сауда көлемі 41 миллиард АҚШ долларына жетіп, жылдық есеппен 32%-ға өсті, ал Қытай Қазақстанның ең ірі сауда серіктесіне айналды. Биылғы жылдың қаңтарынан мамырына дейін екіжақты сауда көлемі 17,62 миллиард АҚШ долларына жетіп, жылдық есеппен 18%-ға өсті және өсу қарқынын сақтап келеді. 30 сәуірдегі жағдай бойынша биыл Хоргос және Алашанькоу өткізу бекеттері арқылы өткен Қытай-Еуропа жүк пойыздарының саны 5 мыңнан асты, бұл әлемдегі жаһандық өндірістік және жеткізу тізбектерінің тұрақтылығын қолдауда маңызды рөл атқарады. Екі ел арасындағы автомобиль жасау, трансшекаралық электрондық коммерция және жаңа энергетика сияқты жаңа салалардағы ынтымақтастық өркендеп, екі тарап арасындағы ынтымақтастықтың жаңа нүктелерін қалыптастыруда. Синьцзяндағы еркін сауда аймағының пилоттық аймағы өз орнын толық пайдаланып, Қытай мен Қазақстан арасындағы «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысының және Еуразиялық халықаралық көлік дәлізін құрудың жоғары сапалы құрылысына оң үлесін қосады. Бұл сапар екі ел арасындағы даму стратегияларын одан әрі жақындастырып, Қытай мен Қазақстан арасындағы «Бір белдеу, бір жол» бірлескен құрылысының келесі «алтын онжылдығының» басталуына негіз болады.
ҚХР Төрағасы Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары екі ел халықтары арасындағы жаңа байланыстарды орнатуға бағытталған. Қытай мен Қазақстан – ортақ таулар мен өзендермен, ортақ мүдделермен байланысқан достық көршілер және ортақ тағдыр қауымдастығымен тығыз байланыста. Біздің халықтар мыңжылдықтар бойы достық байланыстар тарихымен бөлісіп, Ұлы Жібек жолының жарқын дәуірінің куәгерлері болып табылады. Соңғы жылдары екі ел арасындағы гуманитарлық және мәдени алмасулар тереңдей түсіп, білім беру, ғылым, мәдениет, туризм, археология, бұқаралық ақпарат құралдары және басқа да салалардағы ынтымақтастық жемісті нәтижелер беруде. Қытай мен Қазақстан арасындағы визасыз режим туралы келісім күшіне енді, мәдени орталықтарды өзара құру жеделдетілуде. Қазақстанда алғашқы «Лу Бан шеберханасы» жұмыс істейді, қытайдың дәстүрлі медицина орталығы жергілікті халыққа қызмет көрсетеді, ал Бейжіңде Қытайдың Солтүстік-Батыс политехникалық университетінің филиалы ашылды, және Қытайда Қазақстан туризмінің жылының ашылу салтанаты сәтті өтті. Екі ел арасындағы гуманитарлық және мәдени ынтымақтастықтың прогресі арта түсуде, ал достықтың негізі күн санап нығая түсуде. Бұл сапар Қытай мен Қазақстан арасындағы мәдени алмасулар мен ынтымақтастықты одан әрі тереңдетеді және екі халық арасындағы жаңа көпірді қалыптастырады.
ҚХР Төрағасы Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары Қытай мен Қазақстан арасындағы халықаралық ынтымақтастықты жаңа деңгейге шығарады. Қазіргі әлем соңғы ғасырда бұрын-соңды болмаған терең өзгерістерді бастан кешіруде, ал әлемдік қауымдастықта хаос орын алуда. Қытай мен Қазақстан адамзаттың жалпы құндылықтарын белсенді түрде насихаттап, адамзаттың ортақ тағдыры қауымдастығы тұжырымдамасын үнемі іске асыра отырып, жаһандық даму бастамасын, жаһандық қауіпсіздік бастамасын және жаһандық өркениет бастамасын жүзеге асыру үшін күш-жігерін біріктіреді. Екі ел БҰҰ, ШЫҰ, СВМДА және «Қытай – Орталық Азия» форматы сияқты көпжақты ұйымдар аясында тығыз ынтымақтастықты жалғастырып, біржақтылыққа, гегемония мен қорқытуға қарсы нақты ұстанымда болып, халықаралық әділеттілікті қамтамасыз етіп, жаһандық басқаруды неғұрлым әділ және ұтымды бағытта ілгерілетуге ұмтылуда. Бұл сапардың арқасында екі ел халықаралық істерде үйлестіру мен ынтымақтастықты нығайтып, дамушы елдердің ортақ мүдделерін қорғап, жаһандық басқарудың неғұрлым әділ және ұтымды жүйесін құруға үлкен «Қытай мен Қазақстан үлесін» қосады.
Уақыт сынынан өткен Қытай-Қазақстан қатынастары тас сияқты берік болды. Қытай осы сапарды мүмкіндік ретінде пайдаланып, екі ел басшыларының жетекші рөлін жалғастыра отырып, «Бір белдеу, бір жол» жоғары сапалы құрылысын негізгі бағыт ретінде пайдаланып, дәстүрлі достықты жалғастыруға, саяси өзара сенімді нығайтуға, өзара тиімді ынтымақтастықты кеңейтуге және екі ел арасындағы жоғары деңгейдегі өзара сенімге негізделген қытай-қазақтың ортақ тағдыры бар қауымдастығын бірлесіп құруға және Қытай мен Қазақстан арасындағы қарым-қатынастардың келесі «алтын отыз жылын» жасауға дайын.
Сапар аясында Төраға Си Цзиньпин сондай-ақ Астанада өтетін ШЫҰ Саммитіне қатысады. Қытай ШЫҰ-ға мүше басқа елдермен бірлесіп ұйымның одан әрі дамуына ықпал ету, халықаралық жағдайға қосымша тұрақтылық пен позитивті серпін беру және ШЫҰ тағдырының ортақ қауымдастығын қалыптастыру ісіне үлес қосу үшін күш-жігерін жұмсауға дайын.
23 жыл бұрын құрылғаннан бері ШЫҰ халықаралық жағдайдың тұрақсыздығына батыл қарсы тұрып, өзара сенім, өзара пайда, теңдік, кеңесу арқылы мәселелерді шешуге ұмтылу, өркениеттердің көптүрлілігіне құрметпен қарау және бірлескен даму қағидаттарымен «Шанхай рухын» белсенді түрде ілгерілетіп келеді, сондай-ақ саясат, қауіпсіздік, экономика және басқа да салалардағы ынтымақтастықты үнемі тереңдетіп келеді. Бірлескен күш-жігердің арқасында ШЫҰ әлемдегі ең ірі трансөңірлік халықаралық ұйымға айналды, оның халқы ең көп, экономикалық әлеуеті зор және географиялық ауқымы кең. Оның дамуы аймақтағы бейбітшілік, қауіпсіздік және тұрақтылықты қолдауға маңызды үлес қосады. ШЫҰ тұжырымдамасы халықтың жүрегінде тереңдей түскен сайын, «ШЫҰ отбасы» кеңейіп келеді, оның халықаралық және өңірлік істердегі рөлі күн санап артып, Еуразия құрлығы мен бүкіл әлемде тұрақты бейбітшілік пен ортақ өркендеуді қолдауда көбірек тұрақтылық пен позитивті энергия әкеледі.
ШЫҰ-ның негізін қалаушы мемлекеттер ретінде Қытай мен Қазақстан ШЫҰ аясында тығыз ынтымақтасып, ұйымның ұзақ мерзімді, дені сау және тұрақты дамуына дұрыс жолмен жәрдемдесуде маңызды рөл атқарады. 2023 жылдың шілдесінен бастап Қазақстан ШЫҰ-ға төрағалық етіп келеді және төраға ретінде ұйымның негізгі салалардағы қызметін жандандыру үшін бар күшін салды. Қытай Қазақстан тарапының жұмысын жоғары бағалайды және ШЫҰ-ның жемісті нәтижелеріне ықпал ету, ШЫҰ-ны жетілдіру және реформалау бойынша жұмысты жалғастыру және әртүрлі салалардағы ынтымақтастықты нығайту үшін ШЫҰ-ға мүше басқа мемлекеттермен бірлесіп жұмыс істеуге ниетті, өңірдегі қауіпсіздік, тұрақтылық, даму және жаңғыруды қолдауға «ШЫҰ күшін» қосу үшін.
Чжан Сяо, ҚХР-дың Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі
