Әлемдік әуе тасымалы саласы геосаяси шиеленістерге, экономикалық тұрақсыздыққа және өндірістік-логистикалық қиындықтарға қарамастан, 2025 жылы табысын арттырмақ. Бұл жөнінде Халықаралық әуе көлігі қауымдастығы (IATA) өзінің жаңа қаржылық болжамында мәлімдеді, деп хабарлайды DKnews.kz.
@IATA
«Биылғы жыл 2024 жылмен салыстырғанда жақсырақ болады. Дегенмен, кейбір көрсеткіштер бұрынғы үміттен төмен. Бағаның төмендеуі мен тұрақты сұраныс әуе компанияларына қаржылық тұрғыда дем береді», — деді IATA бас директоры Вилли Уолш.
2025 жылға арналған негізгі көрсеткіштер
| Көрсеткіш | 2025 жылғы болжам | 2024 жылмен салыстырғанда | Бұрынғы болжам |
|---|---|---|---|
| Таза пайда | $36 млрд | +$3,6 млрд | $36,6 млрд |
| Таза рентабельділік | 3,7% | +0,3 п.т. | 3,6% |
| Инвестиция қайтарымы | 6,7% | +0,1 п.т. | ~6,7% |
| Жалпы табыс | $979 млрд | +1,3% | $1 трлн |
| Операциялық пайда | $66 млрд | +$4,1 млрд | $67,5 млрд |
| Жалпы шығындар | $913 млрд | +1,0% | $940 млрд |
| Жолаушылар саны | 4,99 млрд | +4% | 5,22 млрд |
| Жүк көлемі | 69 млн тонна | +0,6% | 72,5 млн тонна |
Жолаушылар тасымалы: тарихи рекорд және қолжетімді бағалар
2025 жылы жолаушылар тасымалынан түсетін табыс 693 миллиард долларға жетіп, тарихи максимумды жаңартады. Қосымша қызметтер есебінен тағы 144 миллиард доллар кіріс болады.
Yakobchuk Olena/Getty Images
Осы ретте билет кірістілігі (yield) 4%-ға төмендейді. 2025 жылы эконом-класс қайтарымды билетінің орташа бағасы $374, бұл 2014 жылғы деңгейден 40%-ға арзан.
📣 IATA-ның 2025 жылғы сәуірдегі сауалнамасы:
- 40% респондент алдағы жылы көбірек ұшатынын айтты
- 47% саяхатқа көбірек ақша жұмсамақ
- 68% іскер жолаушылар сауда шиеленісі іссапарларды жиілетеді деп санайды
Жүк тасымалы: өсім баяулайды
Әлемдік ЖІӨ өсімінің баяулауы және саудадағы кедергілерге байланысты жүк тасымалынан түсетін кіріс 142 миллиард долларды құрайды (–4,7%). Тасымал көлемінің өсімі 2024 жылғы 11,3%-дан тек 0,7% деңгейінде болады.
Сұраныстың жалпы төмендеуіне қарамастан, 2025 жылғы сәуір айында жүк тасымалы былтырғы сәуірмен салыстырғанда 5,8%-ға өсті.
Авиаотын: табыстың негізгі қозғаушысы
2025 жылы авиаотынның орташа бағасы $86 болады деп күтілуде (2024 ж. — $99). Бұл $236 миллиард көлеміндегі отын шығынына алып келеді — былтырғыдан $25 млрд-қа аз.
@chalabalaphotos/Canva
Алайда, тұрақты авиаотын (SAF) қымбат. 2025 жылы оның өндірісі екі есеге артып, 2 млн тоннаға жетсе де, бұл жалпы отын тұтынудың тек 0,7%-ы. Орташа алғанда SAF бағасы — кәдімгі керосиннен 4,2 есе қымбат.
Ұшақтар паркі: тапшылық пен ескіру
Бүгінгі таңда 17 000-нан астам ұшақ тапсырыста тұр — бұл шамамен 14 жылдық күту мерзімі. 2025 жылы 1 692 ұшақ жеткізіледі деп жоспарланған — бұл 2018 жылдан бергі ең жоғары көрсеткіш, бірақ өткен жылғы жоспардан 26%-ға аз.
Getty Images
1 100-ден астам ұшақ (10 жасқа дейін) пайдаланылмай тұр — олардың 70%-ы PW1000G қозғалтқышымен жабдықталған.
Аймақтық шолу: табыстың қайда көп, қайда аз?
| Аймақ | 2025 ж. таза пайда | Рентабельділік | Бір жолаушыға пайда | Сұраныс (RPK) | Қуаттылық (ASK) |
|---|---|---|---|---|---|
| Солтүстік Америка | $12,7 млрд | 4,0% | $11,1 | +0,4% | +1,3% |
| Еуропа | $11,3 млрд | 4,3% | $8,9 | +6,0% | +5,9% |
| Азия-Тынық мұхиты | $4,9 млрд | 1,9% | $2,6 | +9,0% | +6,9% |
| Латын Америкасы | $1,1 млрд | 2,4% | $3,4 | +5,8% | +7,8% |
| Таяу Шығыс | $6,2 млрд | 8,7% | $27,2 | +6,4% | +4,6% |
| Африка | $0,2 млрд | 1,1% | $1,3 | +8,0% | +7,3% |
Таяу Шығыс бір жолаушыға шаққандағы табысы бойынша алда келеді. Еуропа мен Азияда — жолаушылар ағыны жоғары. Латын Америкасы ұлттық валюталардың әлсіздігімен күресуде, ал Африкада — валюта тапшылығы мен флот ескіруі кедергі.
Тәуекелдер: мұнай бағасы мен геосаяси ахуал
Негізгі қауіптер:
- Әскери қақтығыстардың өршуі
- Сауда соғыстары мен тарифтік кедергілер
- Әлемдік авиациялық стандарттардың фрагментациясы
- Мұнай бағасының құбылмалығы
Жолаушылар не күтеді?
IATA жүргізген сауалнамаға (6500 адам, 14 ел) сәйкес, жолаушылардың авиацияға сенімі жоғары:
- 97% — соңғы сапарына қанағаттанған
- 89% — авиация өмір сапасын жақсартады деп санайды
- 88% — болашақта қолжетімділік төмендейді деп алаңдайды
- 81% — саланың көміртекті нөлге түсіру мақсатына сенеді
«Бір рейстен орташа табыс — небәрі $7,2. Бұл өте әлсіз қаржылық жастық», — дейді Вилли Уолш.
Климат және декарбонизация
Сала 2050 жылға қарай нөлдік СО₂ шығарындыларына жетуді мақсат етіп отыр. Алайда қазіргі қарқынмен бұл мақсатқа жету қиын — SAF әлі де тым аз және өте қымбат.
@fahroni/Canva
Халықаралық көміртек өтемақы жүйесіне (CORSIA) қатысу шығыны 2025 жылы $1 млрд болады. Әзірге тек Гайана сапалы көміртек бірліктерін ресми сертификаттаған ел болып тұр.
2025 жыл — жаһандық әуе индустриясы үшін қалыпқа келудің және ілгерілеудің жылы. Жетістіктерге қарамастан, нарық әлі де нәзік. Мемлекеттер мен өндірушілер тарапынан үйлесімді қолдау болмаса, бір ғана отын бағасы немесе жаңа салық бүкіл саланы қайтадан тығырыққа тіреуі мүмкін.
«Авиакомпаниялар соңғы жылдары төзімділікті арттыруды үйренді. Бірақ тұрақты болашаққа жету үшін әлі де көп жұмыс күтіп тұр», — дейді IATA басшысы.
