2024 жыл Қазақстан үшін сыртқы сын-қатерлерге және тұрақсыз геосаяси жағдайға қарамастан айтарлықтай экономикалық өсу кезеңі болды. Бұған экономиканы қолдаудың жүйелі шараларының, ішкі сауда мен экспортты белсенді дамытудың, сондай-ақ сауда инфрақұрылымын жетілдірудің арқасында қол жеткізілді, деп хабарлайды DKnews.kz.
Нақты көлем индексімен (НКИ) өлшенетін сауданың өсімі 2023 жылмен салыстырғанда 8,2%-ды құрады. Ішкі тауар айналымы 13,4%-ға артып, 61 трлн теңгеге жетті, ал елдің сыртқы тауар айналымы $116 млрд болды. Электронды сауданың өсуі ерекше әсер етті – 5 есе 2,44 трлн теңгеге дейін (2022 жылдан бастап). Бөлшек сауданың жалпы көлеміндегі интернет-сауданың үлесі 2024 жылы 14%-ды құрады.
Басым міндеттердің бірі әлеуметтік маңызы бар тауарлардың бағасын тұрақтандыруды қамтамасыз ету болды. Қабылданған шаралар олардың өсуін бір жылда небәрі 1%-ға дейін ұстап тұруға мүмкіндік берді, бұл соңғы 10 жылдағы ең төменгі көрсеткіш. Елімізде қазіргі заманғы форматтағы сауда инфрақұрылымын дамытуды ынталандыру үшін биыл алғаш рет ішкі сауда субъектілеріне мемлекеттік қолдау шаралары ұсынылды. Бұл отандық тауар өндірушілердің сауда сөрелеріне 50%-ға дейін қол жеткізуін қосымша қамтамасыз етеді.
Сауда еліміздің экономикасында шешуші орын алады, ЖІӨ-ге түсім бойынша екінші орын – 16,2%. Мемлекет басшысы халыққа Жолдауында Сауда және интеграция министрлігінің алдына экономикалық тұрақтылықты нығайту және сауда саясатында батыл тәсілдерді әзірлеу міндеттерін қойды. Маңызды қадамдардың қатарында «Биржалық сауда туралы» жаңа заңның қабылдануы бар, ол нарықта «қалта» биржаларының пайда болуын болдырмайды және мемлекеттік сатып алулардан аулақ болу үшін сауда платформаларын пайдалануға жол бермейді. Бұл монополияға қарсы органдар бақылайтын ашық нарықтық жүйені құруға мүмкіндік береді.
Бұдан басқа, бір терезе қағидаты бойынша жұмыс істейтін және экспорттық мәмілелерді сақтандыру мен кепілдендіруді, сондай-ақ экспорт алдындағы және саудалық қаржыландыруды қоса алғанда, шикізаттық емес экспортқа барлық қажетті қолдау шараларын ұсынатын Экспорттық-кредиттік агенттік құрылды. Агенттік 2024 жылы көрсеткен қолдау көлемі 340 млрд теңгеден асты, ал жалпы экономикалық нәтиже 1,7 трлн теңгеге бағаланды.
Отандық тауарларды халықаралық нарықтарда ілгерілету үшін сыртқы сауда инфрақұрылым белсенді дамып келеді. Чэнду қаласындағы серіктестік кеңсе, Үрімші қаласындағы өкілдік және Нанкиндегі «Цзянсу – Орталық Азия» ұлттық павильон орталығы өз жұмысын бастады. Сондай-ақ Шандун провинциясындағы «Қытай-ШЫҰ» өңірлік сауда-экономикалық ынтымақтастығының пилоттық аймағында алаңдар берілді. Өзбекстанда «Термез» халықаралық сауда орталығының аумағында Қазақстандық өнімдердің сауда павильоны ашылды. Қазақстан сондай-ақ БАӘ, Қытай, Түркия, Үндістан және Иранда сауда агенттері тағайындалған сауда өкілдіктерін ашты. Дубайда «Qazaq Trade House» сауда үйі жұмыс істейді. Осы шаралардың арқасында тауарлар мен қызметтердің шикізаттық емес экспортының көлемі 2024 жылдың соңына қарай 10,4%-ға өсіп, $32 млрд-ты құрады.
Сауда және интеграция министрлігі сапасыз және қауіпті өнімдерді анықтау, сондай-ақ шектеу бойынша белсенді жұмыс істейді. 2024 жылы 600 мың тоннадан астам мал шаруашылығы өнімі тексерілді, 1 мыңнан астам көлік бірлігі қайтарылды, сондай-ақ өнімнің тоғыз түрін әкелуге тыйым салынды, импортқа қатысты 25 демпингке қарсы шара қолданылды.
2024 жылдың қыркүйегінде Қазақстан алғаш рет Дүниежүзілік сауда ұйымы аясындағы Сауда саясатына шолу жасады. Халықаралық қоғамдастық Қазақстанның экономиканы әртараптандыру, сауда рәсімдерін оңайлату және ашықтықты арттыру жөніндегі күш-жігерін жоғары бағалап, елді сенімді және болжамды әріптес деп таныды.
2025 жылы министрлік сауданы ағарту, заманауи форматтарды кеңейту және сауда алаңдарын жаңғырту, цифрландыру және электрондық коммерцияны дамыту жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға күш-жігерін жұмылдырады. Бұл шаралар отандық сауданың әлемдік стандарттарға сәйкестігін қамтамасыз ете отырып, оның позициясын нығайтуға көмектеседі.
