Қазақстан Ұлттық Банкінің Төраға орынбасары Әлия Молдабекова валюталық нарықтағы жағдайды түсіндіріп, теңге бағамының қазіргі өзгерістері жаһандық сын-қатерлермен, соның ішінде АҚШ долларының нығаюымен, сондай-ақ жергілікті факторлармен, атап айтқанда, мерекелік кезеңдегі нарық белсенділігінің төмендеуі және ресей рублінің динамикасымен байланысты екенін атап өтті, деп хабарлайды DKnews.kz.
ҚҰБ
Жаһандық өзгерістер мен АҚШ доллар позицияларының күшеюі аясында Қазақстанның валюталық нарығы әртүрлі нәтиже көрсетуде. 2025 жылғы 5 қаңтарда теңгенің бағамы 1 АҚШ доллары үшін 525,00 теңге деңгейінде ашылып, күн ішінде 525,00–528,00 теңге аралығында ауытқыды. Алдыңғы күнгі сауда қорытындысы бойынша тіркелген орташа салмақты бағам 526,30 теңгені құрады, бұл ұлттық валютаның 0,2%-ға әлсірегенін көрсетеді.
Сауда көлемі мен нарықтық белсенділік
2025 жылғы 4 қаңтарда валюталық нарықтағы жағдай мерекеге байланысты халықаралық қаржы нарықтарының жабық болуы себебінен төмен белсенділік жағдайында өтті. Сауда көлемі небәрі 119,5 миллион АҚШ долларын құрады, бұл алдыңғы кезеңдердегі орташа күндік көлемдерден айтарлықтай төмен. Мысалы, 2024 жылғы қаңтарда бұл көрсеткіш 172 миллион АҚШ долларына жетсе, 2024 жылғы желтоқсанда 254 миллион АҚШ долларын құраған.
Валютаға сұраныс негізінен демалыс күндері жиналған қысқа доллар позициясымен қалыптасты. Мұндай теңгерімсіздік жылдың басында, нарық жаңа жағдайларға бейімделген кезде жиі кездеседі.
Сыртқы факторлардың қысымы
Теңгеге қысым жасаушы негізгі факторлардың бірі — АҚШ доллар позициясының күшеюі. Доллар индексі 108 тармаққа жетіп, екі жылдағы ең жоғары көрсеткішті көрсетті. Бұл инвесторлардың америкалық валютаға деген қызығушылығының артып келе жатқанын білдіреді және дамушы елдердің валюталық позициясына кері әсерін тигізеді.
Сонымен қатар, ресейлік рубльдің динамикасы теңге бағамына едәуір ықпал етеді. Ресей — Қазақстанның негізгі сауда серіктестерінің бірі, сондықтан рубль бағамындағы өзгерістер нарық үшін жиі бағдар ретінде қабылданады. Алайда, 2025 жылғы 3 қаңтарда доллар үшін 110,6 рубльге дейін төмендеген ағымдағы рубль бағамы Ресейдегі ұзақ мерекелік демалыстар салдарынан төмен өтімділікпен қатар жүруде. Бұл нарықтағы нақты жағдайдың бұрмалануына және құбылмалылықтың артуына әкеледі.
Қазақстан мен Ресей экономикасындағы айырмашылықтар
Қазіргі уақытта Қазақстан мен Ресей нарықтары әртүрлі экономикалық жағдайларда жұмыс істейді. Ресей рубліне санкциялар әсер етсе, бұл фактор теңгеге аз әсер етеді. Бұдан бөлек, ағымдағы жағдайда рубльді Қазақстан валюталық нарығына бағыт ретінде пайдалану нарықтың шамадан тыс реакциясына және бағам қалыптастырудың бұрмалануына әкелуі мүмкін. Рубльдің күрт ауытқулары теңге бағамына тікелей әсер етпеуі тиіс, себебі бұл Қазақстан экономикасының негізгі көрсеткіштеріне сәйкес келмейді.
Ұлттық Банктің рөлі
Қазақстан Ұлттық Банкі валюталық нарықтағы жағдайды мұқият бақылауда ұстап отыр. Негізгі факторлармен негізделмеген теңгеге деген қысым күшейе түскен жағдайда, реттеуші нарыққа алтын-валюта резервтері есебінен қосымша валюта ұсынуға дайын.
Болжау және күтулер
Дамушы елдердің валюталарына сыртқы қысым сақталған жағдайда, теңге бағамы ағымдағы деңгейлер шегінде ауытқуын жалғастыруы мүмкін. Алайда, Қазақстанның тұрақты алтын-валюта резервтері мен сыртқы қарызының төмен деңгейін қоса алғанда, негізгі экономикалық көрсеткіштері ұлттық валютаның тұрақтылығына сенуге мүмкіндік береді.
Нарық қатысушылары Қазақстан мен Ресей экономикасы жұмыс істейтін жағдайлардың айырмашылықтарын ескеруі маңызды. Рубль бағамының қысқа мерзімді өзгерістеріне шамадан тыс назар аударудың қажеті жоқ. Мұндай жағдайда валюталық нарықтағы құбылмалылықты азайту және тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін Ұлттық Банктің белсенді ұстанымы шешуші рөл атқарады.
Осылайша, 2025 жылдың қаңтары ішкі және сыртқы факторлар әсерінен күрделі валюталық нарық жағдайынан басталды. Алайда реттеушінің әрекеттері мен Қазақстан экономикасының негізгі іргетастары ұзақ мерзімді перспективада тұрақтылық сақталатынын болжауға мүмкіндік береді.
