Қазақстанда 12 блогер қосымша 1,4 млрд теңге табысын жариялады: не болып жатыр?
Қазақстанда кірістерді төмендету бойынша камералдық бақылау хабарламаларын орындау шаралары жалғасуда. Осы шаралар аясында 12 блогер қосымша 1,4 млрд теңге табысын ерікті түрде жариялап, 73,6 млн теңге салық төлеген. Алайда, бұл – мәселенің бір бөлігі ғана: жалпы 854 блогерге заң бұзушылықтар туралы хабарлама жіберілді, ал болжамды табыс айырмашылығы 71,9 млрд теңгені құрайды, деп хабарлайды DKnews.kz.
Камералдық бақылау қалай жұмыс істейді?
Камералдық бақылау – бұл мемлекеттік кірістер органдарының салық төлеушілердің нақты табыстары мен декларацияда көрсетілген деректері арасындағы айырмашылықтарды анықтауға мүмкіндік беретін салықтық мониторинг әдісі. Бұл рәсім салық төлеушіге салықтық міндеттемелерін түзетуге мүмкіндік береді.
Егер салық төлеуші табыс айырмашылығымен келіссе, ол декларациясын түзетіп, тиісті салықтарын төлейді. Егер келіспесе, түсіндірме ұсыну мүмкіндігі бар.
71,9 млрд теңге айырмашылығы нені білдіреді?
Маңыздысы – 71,9 млрд теңге салықтан жалтарылған қаражат емес, блогерлердің салық декларацияларында көрсетілмеген болжамды табысы болып табылады. Мемлекеттік кірістер органдары блогерлердің нақты қаржылық түсімдерін (банктік аударымдар, жарнамадан, демеушілік келісімдерден және донаттардан түскен кірістер) олардың декларацияларымен салыстырады. Егер сәйкессіздік анықталса, блогерге түсініктеме беру немесе түзету енгізу қажеттігі туралы хабарлама жіберіледі.
Неге блогерлер ерекше назарға ілікті?
Соңғы жылдары Қазақстанда блогерлік қызмет көптеген контент жасаушылар үшін табысты кәсіпке айналды. YouTube, Instagram, TikTok, Telegram сияқты платформалар жарнама, серіктестік бағдарламалар, ақылы жазылымдар және донаттар арқылы ақша табуға мүмкіндік береді. Алайда, көп жағдайда блогерлер мұндай кірістердің салыққа жататынын білмей немесе елемей кетеді.
Цифрлық экономиканың дамуына байланысты Қазақстанда интернет-кәсіпкерлер мен блогерлердің кірістерін бақылауға бағытталған шаралар қолға алынды. 2023 жылы блогерлер мен онлайн-бизнес кірістерін мониторингтеу бойынша жаңа тетіктер енгізілді.
Блогерлер қандай салық төлеуі керек?
Қазақстанда жеке тұлғалар мен кәсіпкерлердің салық төлеуі олардың мәртебесіне байланысты:
- Егер блогер жеке кәсіпкер (ЖК) ретінде тіркелсе, ол таңдалған салық режиміне байланысты (мысалы, жеңілдетілген салық жүйесі бойынша 3%) салық төлейді.
- Егер блогер жеке тұлға ретінде жұмыс істесе, оның табысы 10% мөлшерінде жеке табыс салығына (ЖТС) жатады.
Сонымен қатар, белгілі бір табыс шегінен асқан жағдайда міндетті әлеуметтік төлемдер мен зейнетақы аударымдары қарастырылған.
Табысын жарияламаған блогерлерге қандай шаралар қолданылады?
Қазіргі уақытта хабарлама алған блогерлерге 30 жұмыс күні ішінде табыстарын ерікті түрде жариялау немесе түсіндірме беру мүмкіндігі берілген. Егер осы мерзім аяқталғаннан кейін салық төлеуші талаптарды елемесе, оған айыппұлдар мен салықтарды өсімпұлмен бірге мәжбүрлі түрде өндіру шаралары қолданылуы мүмкін.
Бұған дейін Қазақстанның салық органдары өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтар, фрилансерлер және онлайн-дүкен иелерінің жарияланбаған табыстарын анықтау бойынша шаралар жүргізген болатын. Кейбір жағдайларда салық инспекциясының талаптарымен келіспеген тұлғаларға қатысты істер сотқа жіберілген.
Болашақта қандай өзгерістер болуы мүмкін?
Блогерлерге қатысты жағдай мемлекеттің цифрлық экономиканың өзгерістеріне бейімделіп жатқанын көрсетеді. Болашақта Қазақстанда контент жасаушылар үшін арнайы салық режимдері енгізілуі мүмкін.
Мысалы, Ресейде блогерлер 4-6% мөлшерлемемен салық төлейтін өзін-өзі жұмыспен қамтығандар ретінде тіркеле алады, ал Еуропалық Одақ елдерінде сандық кәсіпкерлер қызметтеріне ҚҚС есептеуі тиіс. Қазақстан да осы жаһандық үрдістерді ескере отырып, блогерлер үшін салық төлеу рәсімдерін оңайлататын және ашық ететін жаңа жүйелер енгізуі мүмкін.
Қорытынды
- 12 блогер 1,4 млрд теңге табысын ерікті түрде жариялап, 73,6 млн теңге салық төледі.
- Жалпы 854 блогерге 71,9 млрд теңге табыс айырмашылығы бойынша хабарлама жіберілді.
- Камералдық бақылау салық төлеушілерге деректерін ерікті түрде түзетуге мүмкіндік береді.
- Мемлекет интернет-кәсіпкерлер мен блогерлердің кірістерін бақылауға бағытталған шараларды жалғастыруда.
Блогерлерге салық заңнамасын мұқият қадағалап, өздерінің қаржылық міндеттемелеріне жауапкершілікпен қарау маңызды. Әйтпесе, айыппұлдар мен сот процестері сияқты жағымсыз салдарлар болуы мүмкін.
