2025 жылдың мамырында Қазақстандағы банк секторы теңгелік депозиттер бойынша мөлшерлемелерді тұрақтандыру кезеңіне өтті. Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемесі 16,5% деңгейінде сақталды, бұл өз кезегінде банктерге сыйақы мөлшерлемелерін қайта қарауға негіз болды. Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры (ҚДКБҚ) жариялаған мәліметтерге сүйене отырып, біз мамыр айында болған негізгі өзгерістер мен нарықтың алдағы бағытын шолып шығамыз.
Жалпы нарықтық ахуал: базалық мөлшерлеме мен күту стратегиясы
Наурыз айында базалық мөлшерлеменің өсуі, кейін 11 сәуірде 16,5% деңгейінде сақталуы банктерге наурыз–сәуір айларында мөлшерлемелерді арттыруға итермеледі. Ал мамырда қаржы ұйымдары "күту" стратегиясын таңдады. Келесі шешім 2025 жылғы 5 маусымда жарияланады.
Мерзімсіз салымдар: икемділік пен төмен табыстылық
Мерзімсіз салымдар – халық арасында ең танымал депозит түрі. Негізгі ерекшелігі – қаражатты кез келген уақытта шешіп алу немесе толықтыру мүмкіндігі. Алайда, бұл салым түрінде ең төмен сыйақы мөлшерлемелері қолданылады — шамамен базалық мөлшерлеме деңгейінде.
Мамыр айындағы өзгерістер:
- Бір ірі банк +0,3 пайыздық пунктке (п.п.) көтерді.
- Бір орта банк –1,0 п.п. төмендетті.
- Бір шағын банк +0,7 п.п. көтерді.
Мерзімді депозиттер: өзгеріссіз тұрақтылық
Икемділік пен табыстылықтың арасындағы компромисс ретінде танымал мерзімді салымдар бойынша ешқандай өзгерістер тіркелген жоқ. Бұл депозиттер ақша мерзімінен бұрын алынған жағдайда сыйақының бір бөлігін жоғалтады, бірақ мерзімі толық өтсе, жоғарырақ табыс ұсынады.
Жинақ салымдар: ең жоғары табысты сегмент
Жинақ депозиттері – қаражатты ұзақ мерзімге орналастыруға дайын салымшылар үшін ең табысты нұсқа. Мұндай салымдарды мерзімінен бұрын тек толық түрде шешіп алуға болады, сыйақысы жойылады және қаражат 30 күннен кейін беріледі.
Толықтыру құқығы бар жинақ салымдар:
- 1 орта банк 3 ай мерзімге +2,5 п.п. көтерді.
- 1 шағын банк: 6 айға –0,5 п.п., 12 айға +1,0 п.п. өзгертті.
Толықтыру құқығы жоқ жинақ салымдар:
-
4 банк мөлшерлемелерін көтерді:
- 1 ірі банк 3 айға +0,7 п.п.
- 1 орта банк 3 айға +0,5 п.п.
- 2 орта банк 6 айға +0,1 және +0,3 п.п.
Мөлшерлеме диапазоны:
- Минимум — 6,3% (24 айдан жоғары).
- Максимум — 18,5% (6 айға).
Құбылмалы сыйақы мөлшерлемесі бар салымдар: қауіп пе, әлде мүмкіндік пе?
Тек бір орта банк қана құбылмалы мөлшерлеме ұсынатын 2 өніммен нарықта бар. Бұл депозиттердің табыстылығы базалық көрсеткіштерге (инфляция, базалық мөлшерлеме) байланысты өзгеріп отырады. Пайыздық спред шартта бекітіледі және өзгермейді, ал базалық көрсеткіш уақыт өте өзгеруі мүмкін.
Артықшылықтары:
- Базалық көрсеткіш өскенде жоғары табыс береді.
Тәуекелдері:
- Базалық көрсеткіш төмендесе, табыс та азаяды.
Инфляция мен нақты табыстылық арақатынасы
2025 жылдың сәуіріндегі инфляция — 10,7%. Бұл ретте депозиттердің ұсынылып отырған мөлшерлемелері нақты табыстылықты қамтамасыз етіп отыр. Демек, теңгемен салым салу инфляцияны ұтып шығу мүмкіндігін береді.
ҚДКБҚ кепілдігі: сіздің жинағыңыз – қорғанышта
Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры салымшылардың қаражатын мына көлемде кепілдейді:
- 20 млн теңге – теңгелік жинақ салымдар.
- 10 млн теңге – теңгедегі өзге салымдар, шоттар, карточкалар.
- 5 млн теңге – шетел валютасындағы салымдар мен шоттар.
Бір банкте бірнеше түрлі салым болған жағдайда әр түрге жеке шектеу қойылады, бірақ жиынтық кепілдік сомасы 20 млн теңгеден аспайды.
Салымшыға кеңес: дұрыс шешім қабылдау үшін
- Банк таңдауда тек мөлшерлемеге емес, оның қаржылық тұрақтылығына мән беріңіз. ҚДКБҚ сайты: kdif.kz
- Шартты мұқият оқыңыз: толықтыру, мерзімінен бұрын шешіп алу, айыппұл шарттары.
- Нақты табыстылықты есептеңіз, инфляция деңгейін ескеріңіз.
- Жинақтарыңызды әртараптандырыңыз, әртүрлі банктер мен салым түрлеріне бөліңіз.
2025 жылғы мамыр депозит нарығы үшін тұрақтану кезеңі болды. Ең белсенді сегмент — толықтыру құқығы жоқ жинақ салымдары, бұл банктер мен салымшылар үшін де сенімді құралға айналып отыр. Ал маусым айындағы базалық мөлшерлеме шешімі нарықтың келесі бағытын айқындайтын болады.
