Nazarbayev University (NU) базасындағы талдау орталығы - National Analytical Center (NAC) - Қазақстанда мемлекеттік басқаруда мінез-құлық ғылымдарын дамытуға бағытталған іс-шаралар сериясын ұйымдастырды, деп хабарлайды DKnews.kz.
Серияның соңғы іс-шарасы - арнайы оқыту тренингі - шамамен 40 жоғары лауазымды мемлекеттік қызметшіні жинады. NU президенті, профессор Вакар Ахмад қатысушыларды қарсы алды:
«Nazarbayev University - білім қалыптастыруға, мемлекеттік секторда, бизнесте және халықаралық қоғамдастықта талантты көшбасшыларды дамытуға және қоғам мен экономикадағы трансформациялық өзгерістерге тұрақты әрі маңызды үлес қосып келеді. Қазақстанда дәлелдерге негізделген саясатты ілгерілету жолында мінез-құлық ғылымдарының осы күш-жігердің бір бөлігіне айналып келе жатқанына қуаныштымыз»
Бағдарламаның ашылуында NAC басқарма төрағасы Расул Рысмамбетов Behavioral Insights Team (BIT) атты Ұлыбританиялық жаһандық әлеуметтік мақсаттағы ұйыммен бірлесіп, NAC жанынан Мемлекеттік басқару және мінез-құлық саясаты орталығының ашылғанын жариялады:
«Мінез-құлық саясаты - бұл мемлекеттік саясатты адамдардың қабылдау, шешім қабылдау және әрекет ету тәсілдерімен үйлестіру. Жаңа Орталық Қазақстан министрліктеріне адами-бағдарланған, дәлелдерге негізделген шешімдер әзірлеуде көмектесіп, мемлекеттік басқарудың тиімділігі мен оған деген сенімді арттыруды көздейді»
Мемлекеттік саясат саласындағы жетекші сарапшы, д-р Салтанат Жаненова, Қазақстан үкіметі мінез-құлық құралдарын бірнеше бағытта қолданып жатқанын атап өтті. Ол Денсаулық сақтау министрлігінің тегін медициналық тексеру бастамасын және азаматтарға несие мен микронесиеден бас тартуға мүмкіндік беретін e-Gov платформасындағы функцияны мысал ретінде келтірді. Сондай-ақ ол сыбайлас жемқорлыққа қарсы науқандардағы визуалды үндеулер - мінез-құлық қағидаттарының тәжірибеде қолданылып жатқанын көрсететінін атап өтті.
Ол ұлттық көзқарастың маңыздылығына тоқталып, былай деді:
«Мінез-құлыққа әсер ететін “итермелеулерге” (nudges) деген қызығушылық артып келеді. Енді бізге мәдени контекстімізге, әлеуметтік нормаларымызға және ұжымдық менталитетімізге бейімделген институционалдық негіз бен әдістемелер қажет»
Мінез-құлыққа негізделген мемлекеттік саясат - бұл мінез-құлық экономикасы, когнитивтік психология, әлеуметтану, қоғамдық денсаулық сақтау сияқты түрлі салаларға сүйенетін дамып келе жатқан көпсалалы бағыт. Ол азаматтарды ерікті түрде әлеуметтік тұрғыдан пайдалы әрекеттерге - мысалы, тұрақты медициналық тексеруден өтуге, салықты уақытында төлеуге, су мен электр қуатын үнемдеуге - ынталандыруды мақсат етеді.
2025 жылғы 9-11 маусым аралығында NAC ұйымдастырған үш іс-шара өтті: NAC қызметкерлеріне арналған арнайы оқыту, NU-де зерттеушілермен ынтымақтастықты дамытуға бағытталған қонақ дәріс және мемлекеттік саясатта мінез-құлық тәсілдерін қолдану мәселелерін талқылауға арналған жоғары лауазымды шенеуніктерге арналған қорытынды тренинг.
Бұл іс-шаралар Behavioral Insights Team (BIT) ұйымымен бірлесіп өткізілді. BIT алғаш рет 2010 жылы Ұлыбритания премьер-министрінің кеңсесінде құрылған және жаһандық “nudge” қозғалысының бастаушысы болды. Қазіргі таңда бұл ұйым тәуелсіз халықаралық зерттеу және инновациялық мекеме ретінде жұмыс істейді және әлемнің 600-ден астам елінде мінез-құлық саясатымен айналысатын топтардың құрылуына шабыт берген.
