Батыс Қазақстан мен Қытай: миллиондаған доллар, мегаватт энергия және сауданың шекарасынан шыққан әріптестік.
Әлем картасынан нағыз экономикалық өсу нүктелерін іздегенде, назар жиі астаналар мен мегаполистерге емес, өңірлерге ауады. Дәл сол жерде – көп шусыз, бірақ табандылықпен зауыттар бой көтеріп, ауқымды индустриялық жобалар іске қосылып, жаңа экономика қалыптасуда. Осындай үлгі ретінде Қытай Халық Республикасымен берік байланыс орнатып келе жатқан Батыс Қазақстан облысын атауға болады.
Суретті түсірген Мейірбек Тәжқұранов/Gov
Сандар – бәрінен дәл айғақ
2024 жылдың қорытындысы бойынша, Батыс Қазақстан облысы мен Қытай арасындағы тауар айналымы 88,4 миллион АҚШ долларын құрады. Бұл көрсеткіш бір жыл бұрынғымен салыстырғанда 25%-ға жоғары. Экспорт көлемі 50%-ға өсіп, 1,8 миллион долларға жетті. Импорт 86,6 миллион долларды құрап, шамамен 25%-ға артты.
© Sputnik / Сергей Аверин
Бірақ тек сома емес, экспортталатын өнімнің түрі де маңызды. Облыстың басты экспорттық тауары – сафлор дәні (майлы дақыл), оның көлемі 1,3 миллион долларды құрады. Қытай бұл дақылға тұрақты қызығушылық танытуда, себебі ол май өндірісінде, диеталық және косметикалық өнімдерде кеңінен қолданылады. Сафлор бүгінде өңірдің ауылшаруашылық экспортының өзіндік «визиттік карточкасына» айналды.
Сонымен қатар Қытайға:
- арпа – 40,9 мың доллар,
- косметикалық өнімдер – 40,9 мың доллар көлемінде экспортталды.
Иә, экспорттық қоржыны әлі де шағын көрінеді. Алайда Қытай нарығының қызығушылығын тудырған өнімдер анықталды. Бұл – болашақта шикізаттан терең өңделген өнімге, шағын партиялардан тұрақты келісімшарттарға өтуге мүмкіндік бар деген сөз.
Импорт – жай ғана сатып алу емес, жаңғыруға салынған инвестиция
Қытайдан әкелінген импорт көлемі – 86,6 миллион доллар. Оның ішінде тек тұтыну тауарлары ғана емес, ішкі дамуды қолдайтын өнімдер де бар:
- көкөністер – 18,36 млн доллар,
- гигиеналық құралдар – 8,78 млн доллар,
- спорттық жабдықтар – 8 млн доллар,
- жемістер – 7,23 млн доллар,
- жаңғақтар – 4,45 млн доллар,
- пластик құбырлар мен шлангтар – 278,9 мың доллар.
Ulysmedia.kz
Импорт құрылымы өңірдің жаһандық тұтыну және өндіріс инфрақұрылымына бейімделіп келе жатқанын көрсетеді. Дегенмен даму бағыты біртіндеп жергілікті өндірісті арттыруға қарай ойыса бастады – импортты алмастырудың алғашқы белгілері байқалуда.
Қытай инвестициясы: жоспардан нақты іске көшу
Егер сауда – бұл көлденең байланыс болса, инвестиция – тереңге бойлаған тамыр іспеттес. 2024 жылы Батыс Қазақстанда Қытай капиталы қатысқан екі ірі жоба жүзеге аса бастады.
kursiv.media, бильд-редактор: Артур Алескеров
Біріншісі – газтурбиналық электр станциясын 414 МВт қуатқа дейін кеңейту. Batys Power компаниясының қатысуымен іске асырылып жатқан жобаның жалпы құны – 447 млрд теңге. Бұл өңірге энергиямен қатар тұрақты даму кепілдігін де береді.
Екінші жоба – метанол өндіретін газ-химия кешенінің құрылысы. ZhaikPetroleumLTD компаниясы бастамашы болған бұл жобаның инвестиция көлемі – 78,8 млрд теңге, оның елеулі бөлігі қазірдің өзінде қаржыландырылған. 2025 жылы қосымша 53 млрд теңге тарту жоспарланған. Бұл – шикізатты терең өңдеу мен жаңа жұмыс орындарын ашуға жол ашады.
Жаңа бағыттар: ауылшаруашылық техникасынан экологияға дейін
БҚО мен ҚХР арасындағы ынтымақтастық тек қазіргі жобалармен шектелмейді. Күн тәртібінде ондаған жаңа бағыт бар:
- INO Hong Kong International Industrial Company – ауылшаруашылық техника өндірісін іске қосу мүмкіндігін зерттеуде.
- Хэнаньнан келген Shihong Trading Company – тұрғын үй мен инфрақұрылым салуға қызығушылық білдіруде.
- Zhejiang Haihe Environmental Technology – экологиялық жобаларға, соның ішінде кәріз суларын тазарту мен қалдықтарды өңдеуге инвестиция салуды қарастыруда.
Сондай-ақ тұрмыстық техника өндірісін жергіліктендіру, құрама жем шығару, ірі қара мен ұсақ мал терілерін өңдеу, ауылшаруашылық өнімдерін терең өңдеу секілді жобалар талқылануда. Бұл бағыттар тек жұмыс орындарын ашып қана қоймай, өңір экономикасын теңгерімді етеді.
Неліктен бұл маңызды?
Себебі Қытайдың өңірдегі қатысуы – жай ғана статистика емес. Бұл – технологияларға, жабдықтарға, білім беру бағдарламаларына және жаһандық нарықтарға қол жеткізу мүмкіндігі. Бұл – транзиттік аумақ болудан шығып, толыққанды индустриялық ойыншыға айналу мүмкіндігі.
Қытайлық жобалар валютаны, құрал-жабдықтарды, білім мен стандарттарды әкеледі. Мұның бәрі Батыс Қазақстанды Орталық Азияның инвестициялар мен адами капиталды тартатын маңызды нүктесіне айналдыруда.
Қытай – серіктес қана емес, өңірдің болашағын бірге құрушылардың бірі
Ең бастысы – ұзақмерзімділік. Қытай компаниялары екі жылға емес, ондаған жылға арнап салады. Олар үшін тұрақтылық, логистика, ресурстар мен өсу мүмкіндіктері маңызды. Ал Батыс Қазақстан қазір осының бәрін ұсынып отыр.
Бұл – енді бастамасы ғана
Егер қазіргі жобалар ойдағыдай жүзеге асса және тенденциялар сақталса, БҚО айқын стратегиялық бағыт, тиімді серіктестік пен батыл инвестициялық шешімдер арқасында жаһандық деңгейге шыға алатын өңірдің үлгісіне айналады.
