ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице‑министрі Олжас Анафин ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінің алаңында өткен баспасөз мәслихатында әлеуметтік‑еңбек саласындағы мемлекеттік қызметтерді трансформациялау және цифрландыру жұмыстар туралы хабарлады, деп хабарлайды DKNews.kz.
Сөз басында ол әлеуметтік‑еңбек салаcында қол жеткізілген жоғары цифрландыру деңгейін еске салды.
«Қазіргі уақытта ведомства қарамағындағы мемлекеттік 49 қызметтің 45‑і электрондық форматта қолжетімді, ал 28 қызмет бойынша проактивті формат енгізілген» Олжас Анафин
2025 жылдың 1 тамызына дейін көрсетілген 4,2 млн қызметтің 2,8 миллионы электрондық форматта, оның ішінде 1,2 миллионы проактивті түрде берілген.
Вице‑министр әлеуметтік‑еңбек саласында көрсетілетін қызметтер үдерістерін дамыту бойынша министрлік үздіксіз жұмыс жасап жатқанын атап өтті.
«2025 жылдың бірінші жартыжылдығында 2 жаңа қызмет автоматтандырылды – біріншісі — ересек, әрекеті шектеулі азаматтарға қадағалау немесе қамқоршылық орнату, екіншісі — осы азаматтардың мүлкін және төлемдерін басқаруға рұқсат беру. Әзірге мұндай қызметтердің саны шамамен 1,4 мыңға жуық. Сондай‑ақ, eGov mobile қосымшасында «Қамқоршылық орнату туралы мәлімет» жаңа цифрлық құжаты пайда болды. Жалпы, бұл қосымша арқылы әлеуметтік‑еңбек салаcындағы 35 қызмет пен 8 цифрлық құжат қолжетімді» Олжас Анафин
Сонымен қатар анықтамалық ақпарат беру қызметтерінің басым бөлігі мемлекеттік қызметтер тізілімінен шығарылып, пайдаланушы сұранысына eGov, eGov‑mobile, екінші деңгейлі банктердің қосымшалары сынды түрлі платформалар арқылы дер кезінде қолжетімді түрде ұсынылып жатыр.
«Еңбекке орналастыру процесін ашық әрі ыңғайлы ету мақсатында еңбек мигранттары мен кәмелетке толмаған азаматтармен электрондық еңбек шарттарын, электрондық ұжымдық шарттарды жасақтау мүмкіндіктері енгізілді. HR Enbek порталында қызметкердің жеке кабинетінде еңбекке жарамсыздық парақшалары, сол жерде кәсіподақтарға арналған автоматтандырылған жұмыс орны функционалы, штаттық кестелерді электронды түрде жүргізу, сондай‑ақ төтенше жағдай туралы хабарлау мүмкіндіктері қосылды» Олжас Анафин
Вице‑министр Aleumet әлеуметтік қызметтер порталының жаңа функциялары жайында да айтты: пікірлерді кеңейту, жеткізушіден келген тауардың кешігуі жағдайында тапсырысты автоматты түрде жою, шипажайлық‑курорттық емге келу туралы SMS‑растама және т.б.
Содан кейін Олжас Анафин жасанды интеллект (бұдан әрі – ЖИ) негізіндегі енгізілген және енгізілуі жоспарланып отырған құралдар жайында хабарлады.
«Мемлекет басшысы жасанды интеллектіні дамыту маңыздылығы мен перспективаларына ерекше назар аударды. Бұл бағытта кешенді жұмыс жүргізілуде. 2025 жылдың бірінші жартыжылдығында екі ЖИ моделі енгізілді, жыл соңына дейін тағы бірнешеуі іске қосылмақ» Олжас Анафин
Бірінші ЖИ үлгісі Интеллектуалды чат‑ботта қолданылады.
«Чат‑бот Enbek цифрлық экожүйесінде операторлар жүктемесін азайту және қызмет сапасын арттыру үшін енгізілді. ЖИ арқасында пайдаланушылар онлайн режимде тәулік бойы жиі қойылатын сұрақтарға жауаптар мен консультациялар ала алады. Егер бот сәйкес жауап таба алмаса, өтініш операторға жіберіледі. Қазіргі таңда шамамен 96 % өтініштер автоматты түрде – қызметкердің көмегінсіз өңделген. Күн сайын чат‑бот арқылы 600‑ге жуық өтініш өңделеді» Олжас Анафин
2025 жылдың 1 тамызына қарай ЖИ көмегімен 18,7 мыңнан астам өтініш қаралған.
Екінші қолжетімді құрал – Электрондық еңбек биржасындағы қолайлы бос жұмыс орындарына ұсыныстар.
«Enbek.kz – жұмыспен қамту саласындағы негізгі ресми платформа, мұнда ізденушілер мен жұмыс берушілерге вакансияларға қолжетімділіктен бастап оқыту бағдарламаларына дейін ауқымды қызметтер ұсынылады. Пайдаланушыларға, соның ішінде ерекше қажеттілігі бар азаматтарға жұмыс орындарын іздеуде дәлдік пен жылдамдықты арттыру үшін түйіндеме мен ізденуші туралы деректерді талдап, ЖИ технологиясы сәйкес вакансияларды іріктейді және оларға жеке оқыту ұсынымдарын береді» Олжас Анафин
Вице‑министрдің айтуынша, резюмені ЖИ өңдеуге орташа есеппен 2 секундтан аз уақыт кетеді, артынша сервис ұсыныстар бере бастайды. Бұл бос орындарды таңдау уақытын 80 %‑ға қысқартуға мүмкіндік берді.
ЖИ мүмкіндіктері сонымен қатар мүгедектік дәрежесін анықтауда тиімділікті арттыру үшін енгізілмек. Бұл үшін медициналық қорытындылар, сауалнамалар, ауру тарихтары және басқа мәліметтер негізінде мүгедектік дәрежесі мен санатын автоматты түрде анықтай алатын машиналық оқыту моделі енгізілмек. Бұл әсіресе бастапқы сараптама кезінде маңызды, себебі процесті жылдамдатады және оның дәлдігін арттырады.
Жасанды интеллектті пайдалану қызметкерге жүктемені азайтады, мекемелердің әлеуетін арттырады және адам фактордың әсерін барынша қысқартады. Нәтижесінде рәсімдердің объективтілігі мен ашықтығы қамтамасыз етіледі, бұл азаматтардың әлеуметтік қорғау жүйесіне сенімін нығайтады», – деді Олжас Анафин.
Болашақта ЖИ атаулы әлеуметтік көмек (бұдан әрі – АӘК) тағайындау кезінде азаматтардың жалпы активтерін бағалау процесін автоматтандыру үшін қолданылатын болады.
«Биыл FSM Social мобильді қосымшасының көмегімен 100 мың отбасы тексерілді, олардың 90 мыңнан астамы өз өтініштеріне тұрмыстық жағдайларының фотосуреттерін енгізді. Өтініштер негізінде ЖИ моделі оқытылды, бұл оның болжамдарының жоғары дәлдігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етеді» Олжас Анафин
Ол факторлардың маңыздылығын талдау мен модельдің кешенді валидациясы өткізілгенін, дәлдік деңгейі 90 %-дан жоғарыға жеткенін атап өтті – бұл оның іске асыруға дайындығын растайды.
Кейіннен оқытылған модель жаңа визуалды мәліметтерді өңдеуге қолданылмақ. Бағалау нәтижелері аудандық комиссияларға АӘК тағайындау туралы шешім қабылдауға жіберіледі. ЖИ қолдану объективтілікті арттырып, процестің ашықтығын және шешім қабылдау жылдамдығын қамтамасыз етеді деп күтілуде.
Мүгедектік дәрежесін анықтау және мүлікті бағалау үлгілерінің енгізілуі кезең-кезеңімен жүзеге асырылып, ЖИ қорытындылары ұсыныстық сипатқа ие болатынын айта кету керек.
Сөзінің соңында Олжас Анафин әлеуметтік қолдау жүйесін трансформациялау бойынша жүргізіліп жатқан жұмысты баяндады.
«Қазір біз мемлекеттік қолдау шараларын бөлудің категориялық қағидасынан мұқтаждықтың айқын және объективті критерийлеріне көшеміз. Көмек көрсету кезінде табыс пен мүлік қана ескерілмейді, сонымен қатар тәуелділік ауыртпалығы да ескеріледі: отбасы мүшелерінің қаншасы нақты жұмыс істейді, қаншасы экономикалық тұрғыдан белсенді емес. Сондай-ақ жалған кірістер — пәтер жалдау немесе бейресми жұмыспен айналысудан түскен табыстарды да анықтайтын боламыз. Сонымен бірге республикалық бюджеттен кепілдендірілген төлемдер сақталады. Зейнетақылар, көпбалаға арналған жәрдемақылар, бала туғандағы жәрдемақы және бала күтімі бойынша 1,5 жасқа дейінгі жәрдемақылар, мүгедектігі, асыраушысынан айрылуы бойынша жәрдемақылар және басқа да төлемдер толық көлемде жүргізілетін болады» Олжас Анафин
Сонымен қатар атаулы әлеуметтік көмек және Міндетті әлеуметтік сақтандыру қорының 5 әлеуметтік төлем түрі сол көлемде сақталатынын айтты.
Олжас Анафин мемлекеттік кепілдіктер өзгеріссіз қалатынын, бірақ жүйедегі мақсаттылық және әділеттілік аспектілері күшейетінін атап өтті.
Жаңа тұрмыстық қажеттілік деңгейін анықтау – скорингтік модель енгізілетінін жеткізді. Бұл модель қажеттілікті нақты критерийлер арқылы анықтауға мүмкіндік береді. Қосымша қолдау алуға өтініш берген отбасылар 6 санатқа бөлінеді: аса қажеттіліктен (тамаққа қаражат жетпейтін) бастап жоғары тұрмыстық жағдайға (материалдық қиындықтар жоқ) дейін.
«Осы тәсілді сынау үшін Шымкент пен Қарағанды облысында Бірыңғай цифрлық платформаны пайдалана отырып, білім беру, халықты әлеуметтік қорғау, тұрғын үй қатынастары және дене шынықтыру салаларында кейбір мемлекеттік қызметтерді көрсету бойынша пилоттық жоба жүзеге асырылуда» Олжас Анафин
Пилоттық жобаны іске асыру қолданыстағы шаралардың бытыраңқылығы мен қайталануының алдын алады, тиімсіз төлемдерді азайтады, шын мәнінде мұқтаж азаматтарды мемлекеттік қолдау шараларын қамтамасыз етеді, оларды қамтамасыз ету бойынша бизнес-процестің ашықтығын арттырады.
Вице-министр сөзін қорытындылай келе, ведомствоның алдында теңгерімді еңбек нарығын құру, еңбек жағдайларының сапасын арттыру, әлеуметтік теңсіздікті азайту және халықтың барлық топтары үшін әлеуметтік қызметтердің қолжетімділігін арттыру сияқты көптеген міндеттер тұрғанын атап өтті.
«Бірыңғай цифрлық платформаны, деректерді талдаудың интеллектуалды модельдері, компьютерлік көру және т.б. сияқты ЖИ пайдаланатын цифрлық құралдарды одан әрі дамыту жоспарлануда. Бұл үдерістерді автоматтандыруға, қызмет көрсетудің ашықтығы мен жылдамдығын арттыруға, қызметкерлерге жүктемені азайтуға және әлеуметтік-еңбек саласының тұрақты дамуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді» Олжас Анафин
