Астанада Ұлттық жобалардың Қазақстанның экономикалық өсіміне қалай әсер ететіні туралы Kursiv Infrastructure Forum өтті. Форумға барлығы 200-ден астам делегат жиналып, KIF сахнасынан 20-ге жуық спикер, дәлірек айтқанда, министрліктердің өкілдері, ірі бизнес көшбасшылары, сарапшылар сөз сөйледі, передает DKNews.kz.
Спикерлер де, залдағы пікірталастарға қатысушылар да Қазақстандағы ұлттық жобалардың бүгінгі күні қаншалықты тиімді екендігі, қандай қатерлер мен проблемалар бар және экономиканы жаңғыртудың осы стратегиялық маңызды құралын жетілдіру үшін қандай сапалы өзгерістер қажет екендігі туралы сұрақтарға жауап іздеді. Форумды Kursiv.Media Қазақстан бас директоры Анастасия Новикова бастады: “Мемлекет ауқымды жобаларды іске асырған кезде – бұл шығындар емес, экономикалық өсу мен адами капиталды дамытуға ұзақ мерзімді инвестициялар екенін ескереді. Бірақ бұл тәуекелдерді тудыратын ұлттық жобалардың ауқымы, басқару сапасы шешуші факторға айналады. Сайып келгенде, әрбір инфрақұрылымдық бастаманың даму синергиясын құра отырып, жалпы қайта құру жүйесіне енуі маңызды. Осы тұрғыдан алғанда, Ашық талқылау, қоғамдық пікірталас мүмкіндігі ерекше маңызға ие. Kursiv осы саладағы танымал бұқаралық ақпарат құралы. Бірақ біз не болып жатқанын айтып қана қоймай, елдің дамуына үлес қосқымыз келеді. Сондықтан осы бұл форумды ұйымдастырып отырмыз".
Анастасия Новикова, Kursiv.Media Қазақстан бас директоры. Суретті түсірген: Богдан Куделя
Сарапшылар қауымдастығы мен министрлік өкілдері жекелеген ұлттық жобалардың жетістіктері мен болашағы туралы айта отырып, көптеген маңызды мәлімдемелер жасады. Іс жүзінде форум спикерлері осы күннің ақпарат ағынын жаулап алды. Мәслихат Қазақстанда атом электр станцияларын салу, жүздеген жаңа мектептер салу және 2029 жылға қарай елдің ЖІӨ-ні екі есеге арттыру жоспарлары сияқты атышулы жобалар туралы болды.
Форумның пленарлық сессиясында Ұлттық жобалар экономикалық дамудың ағымдағы моделінің инфрақұрылымдық "құрастыру аймағы" ретінде талқыланды. Мұнда Ұлттық экономика вице-министрі Арман Қасенов ЖІӨ өсуінің өзекті тақырыбын қозғады:
"ЖІӨ-ді екі есеге арттыру үшін инвестицияларды ЖІӨ-ге 15%-дан 23%-ға дейін арттыру қажет. Бұл инвестиция ЖІӨ-нің екі еселенуінен де артуы керек дегенді білдіреді, бұл қосымша 60 млрд доллар инвестиция".
Арман Қасенов, Ұлттық экономика вице-министрі. Суретті түсірген: Богдан Куделя
Вице-министр инвестициялардың бір бөлігі, инженерлік инфрақұрылымды жаңартуға жұмсалатынын, бұл алдағы 6 жылда инженерлік инфрақұрылымның орташа тозуын 35-40%-ға дейін төмендетуге мүмкіндік беретінін атап өтті.
Көлік инфрақұрылымы саласындағы жобалар туралы теміржол және су көлігі комитеті төрағасының м.а. Нұржан Кельбуганов айтып берді. Оның айтуынша, алдағы 6-7 жылда Қытай мен Еуропа арасындағы транзит көлемінің 3,5 есе өсуі күтілуде (PricewaterhouseCoopers консалтингтік компаниясының деректері). Қазақстан транзиттен 5-6 есе көп табыс түсіре алады, бірақ бұл үшін дамыған инфрақұрылым болуы қажет. Сондықтан елімізде 2022 жылдан бастап кем дегенде 20-25 жыл қызмет ететін жалпы ұзындығы 4,6 мың шақырымдық болатын құны 5 млрд доллар 12 ірі инфрақұрылымдық жоба іске асырылуда.
Нұржан Кельбуганов Темір жол және су көлігі комитеті төрағасының м.а. Суретті түсірген: Серикжан Ковланбаев
Осындай жобалардың бірі, Достық – Мойынты темір жолының екінші жолдарын іске қосу туралы "Қазақстан Темір Жолы" құрылыс жөніндегі басқарушы директоры Марат Есқалиев айтып берді:
"Достық-Мойынты жүк қозғалысы учаскелер бойынша бөлшектеп енгізіліп, биыл құрылысы аяқталады. Біздің міндетіміз – осы екінші жолдарды пойыз транзиті үшін пайдалануға және өткізу қабілетін арттыруға мүмкіндік беру".
Марат Есқалиев, "Қазақстан Темір Жолы" Құрылыс жөніндегі басқарушы директоры. Суретті түсірген: Богдан Куделя
Форумда білім беру мәселелері айрықша Алғашқы панельдік сессия толығымен "Келешек мектептері" ұлттық жобасына арналды. Бастама мемлекеттік институттардың беріктігі мен тиімділігін айқындайтын нақты көрсеткішке айналды
“Samruk-Kazyna Construction” АҚ жүзеге асырылған жоба бастапқыда көпшілік арасында күмән туғызған болатын. Алайда бір жылдың ішінде еліміздің түкпір-түкпірінде жүзден аса заманауи жайлы мектептің бой көтеруі бұл күдікті сейілтті. Компания Басқарма төрағасының бірінші орынбасары Ғабит Малғаздаровтың сөзінше, мұндай нәтижеге қол жеткізу үшін құрылыс үдерісін басқару тәсілдерін түбегейлі өзгертуге тура келді.
Ғабит Малғаздаров, Samruk-Kazyna Construction Басқарма төрағасының бірінші орынбасары. Суретті түсірген: Богдан Куделя
Бірнеше ай ішінде мектеп тұрғызуға бола ма? Бұл сұраққа Ғабит Малғаздаров жауап беріп, құрылысты басқару тәсілі толығымен қайта қарағалнын атап өтті. Елдегі әлеуметтік жобалар құрылысында алғаш рет EPC-келісімшарт болған. Бұл тәсілмен объектілерді жобалау, салу және жабдықтау процестері қатар жүреді. 18-20 айға созылатын құрылыстың орнына 8-9 айда аяқтау мүмкін болған. Бұған қалай қол жеткізді?
Әділбек Мұсабаев, Оқу-ағарту министрлігінің Инвестициялық саясат және инфрақұрылымдық даму департаментінің директоры. Суретті түсірген: Богдан Куделя
Оның есептеуі бойынша апаттық мектептердің едәуір бөлігі ауылдық жерлерде қалады. Алайда бұл мәселені жергілікті бюджет және білім беру бастамаларын қолдау қорының қаражаты есебінен 2026-2027 жылдары шешу жоспарланып отыр.
Нақты стратегиялық жобалар "Экономикалық өсу инфрақұрылымы: таныс маршруттар, жаңа мүмкіндіктер" панельдік сессиясында талқыланды. Мұнда KEGOC стратегиясы және орнықты даму жөніндегі басқарушы директоры Эльвира Қонақбаева Қазақстан энергетикасының жаңа сын-қатерлерге, тұтынудың мөлшеріне өсуіне саланы қалай жауап беретіні туралы айтып берді.
"Қазақстанның солтүстігі мен оңтүстігі арасындағы электр желілері бірінші атом электр станциясын іске қосу жоспарларын ескере отырып күшейтіледі" – сарапшының бұл мәлімдемесі ақпарат ағынында тарады. Ол жобаның егжей-тегжейі туралы айтып берді: атом электр станциясының қуаты 2,4 ГВт құрайды және іс жүзінде бұл Қазақстанның бүкіл энергожүйесіне қойылатын талаптарды арттырады. Сондықтан оны қазір жаңарту процесі басталды. "Қазақстанның оңтүстігінде өткізу қабілетін 440 МВт-қа арттыру бойынша жұмыстар жүргізілуде, олар 2027 жылдың соңында аяқталады. Тағы бір ағымдағы жоба оның тұрақтылығын арттыру мақсатында Батыс энергетикалық аймағын Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесімен біріктіру. Осы жобаның аяқталуымен Батыс энергия аймағының тұрақтылығы артып, оның өткізу қабілеті 500 МВт–қа артады", - деді Қонақбаева.
Компания электр желілерін дамыту үшін барлығы 10 жоба әзірледі.
Эльвира Қонақбаева, KEGOC стратегиясы және орнықты даму жөніндегі басқарушы директоры. Суретті түсірген: Богдан Куделя
Сонымен қатар, KEGOC стратегиясы және орнықты даму жөніндегі басқарушы директорының айтуынша, елімізде электр энергиясын өндірудің жалпы көлемінде 6,8% құраған, Әлбетте жаңартылатын энергия көздерінің (ЖЭК) үлесі де өседі. 2035 жылға дейін ЖЭК үлесі жиынтығында 3 ГВт-тан 14 ГВт-қа дейін өсуі тиіс деп жоспарлануда.
Энергожүйенің мұндай өсуі Қазақстанда өмір сүру деңгейін көтеріп қана қоймай, басқа да ауқымды жобаларды іске асырудың негізгі кілті болады.
Форумдағы мәлімдемелердің барлығы көптеген сауал туындатып, залда пікірталастар қыза түсті. Тұтастай алғанда, Kursiv Infrastructure Forum мемлекет пен бизнес өкілдері, сарапшылар пікір алмасып, түсініктермен бөлісетін алаңға айналды.
Форумның бас серіктесі – Samruk-Kazyna Construction, ресми серіктесі – KEGOC АҚ.
Шараның ақпараттық серіктестері:
