Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) Қазақстанның экономикалық жағдайы туралы есеп жариялады: негізгі қорытындылар мен болашаққа болжамдар, деп хабарлайды DKnews.kz.
31 қаңтар 2025 жылы Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) IV бап бойынша миссияның қорытындылары туралы Персонал есебін (Staff Report) жариялады. Бұл есеп Қазақстан экономикасының қазіргі жағдайын, оның тұрақтылығын, мүмкін болатын қауіп-қатерлерді және алдағы жылдардағы негізгі экономикалық трендтерді жан-жақты бағалайды.
ХВҚ 2024 жылғы 18 қыркүйек пен 1 қазан аралығында Қазақстанда арнайы миссия жүргізіп, оның қорытындылары негізінде Қазақстан экономикасының тұрақтылығын, инфляцияның төмендеуін, қолайлы макроэкономикалық жағдайды және саяси тұрақтылықты атап өтті. Сонымен қатар, есепте елдің қаржылық резервтері, банк жүйесінің тұрақтылығы және Ұлттық Банктің ақша-кредит саясатының тиімділігі туралы егжей-тегжейлі талдау берілген.
Ендеше, Қазақстан экономикасын 2025 жылы не күтіп тұр? Қандай тәуекелдер бар, және елдің экономикалық саясаты қай бағытта дамуы тиіс? Осы сұрақтарға жауап беру үшін ХВҚ есебінің негізгі тұжырымдарын қарастырайық.
Қазақстан экономикасының тұрақтылығы: негізгі факторлар
Макроэкономикалық тұрақтылық және қаржы резервтері
ХВҚ Қазақстанның айтарлықтай көлемдегі ішкі және сыртқы резервтерінің бар екенін және оның экономикасының тұрақтылығына оң әсер етіп отырғанын атап өтті. Бұл қорлар елдің сыртқы факторларға бейімделу қабілетін күшейтеді және қаржы нарығындағы күрделі жағдайлар кезінде маңызды рөл атқарады.
Инфляцияның төмендеуі және Ұлттық Банктің саясаты
ХВҚ есебінде Қазақстандағы инфляцияның төмендеуі маңызды жетістік ретінде көрсетілген. Соңғы жылдары ақша-кредит саясатының трансмиссиялық механизмі (оның әсері) айтарлықтай жақсарды. Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемені төмендетуде байыпты және қатаң ұстанымы елдегі ішкі бағаның тұрақтануына ықпал етті.
ХВҚ сарапшылары Ұлттық Банктің саясатының икемді екенін және ол валюта бағамының өзгерістеріне тиімді жауап бере алатынын атап өтті. Бұл елдің ақша-кредит саясатының сенімділігі мен болжамдылығын арттырады.
Банк жүйесінің тұрақтылығы және тұтынушылық кредиттеу
ХВҚ Қазақстанның банк жүйесінің тұрақтылығын жоғары бағалайды. Елдегі тұтынушылық кредиттеу көлемінің өскеніне қарамастан, банктердің қаржылық жағдайы тұрақты болып қала береді. Бұл банктердің капитал қорының жеткілікті болуымен және қарыздар бойынша тәуекелдерді дұрыс басқаруымен байланысты.
Сонымен қатар, реттеушілік талаптардың сақталуы және қайталама санкциялардың алдын алу шаралары Қазақстанға сыртқы санкциялық қысымдардың теріс әсерін төмендетуге мүмкіндік берді.
Экономикалық өсім: 2025 жылға арналған болжамдар
ХВҚ 2025 жылы Қазақстанның экономикалық өсімі 5%-ға жетуі мүмкін деп болжайды. Мұндай қарқынға қол жеткізу келесі факторларға байланысты болады:
- Мемлекеттік бюджеттік шығыстардың артуы, яғни экономиканы қолдауға бағытталған инвестициялар;
- Теңіз мұнай кен орнын кеңейту, бұл мұнай өндіру көлемінің артуына және экспорттың өсуіне ықпал етеді.
Алайда, ХВҚ сарапшылары Қазақстан экономикасы үшін бірқатар тәуекелдерді де атап өтті.
Қауіп-қатерлер және экономикалық тұрақтылыққа әсер ететін факторлар
Сауда серіктестеріндегі экономикалық баяулау
Қазақстан экономикасы Ресей, Қытай және Еуропалық Одақ сияқты ірі серіктестердің жағдайына тәуелді. Егер бұл елдерде экономикалық өсім баяуласа, Қазақстанның экспортына сұраныс төмендеуі мүмкін.
Аймақтағы геосаяси тұрақсыздық және санкциялар
Қазіргі таңда аймақтық шиеленістердің артуы және ықтимал санкциялық шектеулер Қазақстан экономикасына әсер етуі мүмкін. Әсіресе, қайталама санкциялар қаупі кейбір сауда бағыттарына шектеу қоюы мүмкін.
Шикізат нарықтарындағы құбылмалылық
Қазақстан экономикасы мұнай және металдар бағасының өзгеруіне тікелей тәуелді. Егер шикізат нарығында бағалар төмендесе, елдің экспорттық табысы қысқаруы ықтимал.
Экспорттық құбырлардың жұмысына әсер ететін факторлар
Қазақстанның мұнай экспорты құбырлар арқылы жүзеге асырылады. Сондықтан логистикалық немесе техникалық мәселелер экспорттық жеткізілімдерде үзілістер тудыруы мүмкін.
ХВҚ ұсыныстары: Қазақстан экономикасын дамыту үшін не істеу керек?
ХВҚ Қазақстан экономикасының тұрақтылығын сақтау және одан әрі дамыту үшін бірқатар ұсыныстар жасады:
Ақша-кредит саясатының қатаң режимін сақтау
Инфляцияны тиімді бақылау үшін ХВҚ Ұлттық Банкке қатаң ақша-кредит саясатын жалғастыруды ұсынады. Бұл инфляцияны мақсатты деңгейге жақындатуға мүмкіндік береді.
Құқықтық базаны жетілдіру және Ұлттық Банктің тәуелсіздігін нығайту
Ақша-кредит саясаты тиімді болуы үшін Ұлттық Банктің институционалдық негіздерін нығайту және оның тәуелсіздігін арттыру қажет.
Қазақстан экономикасын әртараптандыру
ХВҚ экономикалық өсімнің тұрақтылығы үшін құрылымдық реформаларды жеделдетуді ұсынады. Негізгі бағыттар:
- Мемлекеттің экономикадағы үлесін азайту және жеке сектордың рөлін арттыру;
- «Жасыл экономика» бағдарламаларын дамыту және тұрақты өсімге көшу;
- Ұлттық қор ресурстарына шамадан тыс тәуелділікті азайту.
Қаржылық тұрақтылық және фискалдық саясатты нығайту
ХВҚ бюджеттік қағидаларды сақтау және мемлекеттік қаржыны басқару реформаларын жалғастыру қажеттігін атап өтті.
Қорытынды: Қазақстан экономикасының 2025 жылға арналған болашағы
ХВҚ есебі Қазақстан экономикасының қазіргі тұрақтылығын және 2025 жылы өсім әлеуеті жоғары екенін көрсетеді. Алайда, бірқатар сыртқы және ішкі тәуекелдер экономикалық тұрақтылыққа әсер етуі мүмкін.
Қазақстанның басты басымдықтары:
✅ Экономиканы әртараптандыру
✅ Жеке секторды дамыту
✅ Ақша-кредит саясатының тиімділігін арттыру
✅ Қаржылық тұрақтылықты нығайту
Егер осы бағыттар бойынша жүйелі реформалар жүргізілсе, Қазақстан жаһандық экономикадағы орнықты ойыншылардың бірі болып қала береді.
