Инвесторлар неге кеңірек көзқараспен қарауы керек және бұл жағдайда Қазақстан қалай ұта алады.
Қытайдан көп адам секем алады. Бірі – геосаяси шиеленістерден, екіншісі – қатаң реттеуден, тағы бірі – экономиканың баяулауынан қауіптенеді. Бірақ соңғы жылдары инвесторлардың жаңа бір эмоциясы жиі байқалады – FOMO, яғни пайда болатын мүмкіндікті жіберіп алудан қорқу. Себебі дәл қазір Қытайда болашақтың технологиялары қалыптасып жатыр. Ал бұл технологиялар ертеңгі әлем экономикасының негізіне айналады. Ендеше сұрақ мынау: сіз осы үдерістің бел ортасындасыз ба, әлде сырттан қарап отырсыз ба?
Қазіргі Қытай: үрей мен мүмкіндік арасындағы таңдауда
Соңғы жылдары Қытай әлемдік нарықтардың назарында болды. Локдаундар, ЖІӨ өсімінің баяулауы, Evergrande дағдарысы, жеке компанияларға қысым – бәрі де сенімсіздік тудырды. Рас, әлемдегі екінші экономика өзгеріп жатыр. Бірақ мәселе қиындықтардың бар-жоғында емес. Мәселе – сол қиындықтар Қытайдың әлемді өзгертудегі әлеуетіне қалай әсер етіп отыр.
Reuters/Aly Song
Baillie Gifford – Еуропадағы ең ірі инвестициялық қорлардың бірі – былай дейді: Қытайдың тәуекелдеріне тым қатты үңілу арқылы инвесторлар тарихи мүмкіндікті көз жазып қалуы мүмкін. Себебі дәл белгісіздік кезінде ең үлкен серпілістер пайда болады.
Қытай – жай ғана ел емес, ғаламдық трансформацияның драйвері
Фактілерді қараңыз:
- Қытай соңғы 10 жылда жаһандық экономикалық өсімге G7 елдерінің бәрінен де көбірек үлес қосты;
- Елде 6 000-нан астам листингтен өткен компания жұмыс істейді, оның ішінде 3 000 компания соңғы 10 жылда ғана A-акция нарығына қосылған;
- 44 болашақ үшін маңызды технологиялық саланың 37-сінде Қытай әлемдік көшбасшы болып отыр (Австралиялық стратегиялық саясат институтының деректері);
- Әлемдегі 5G қолданушыларының 60%-ы Қытайда;
- 5G базалық стансаларының саны Қытайда бүкіл әлемнің жиынтық санынан көп;
- Қытай күн панельдерінің 70%-ын өндіріп отыр, аккумуляторлық технологияларда алда келеді, электр көліктер нарығында көш бастап тұр.
Shutterstock
Бұл – жай статистика емес. Бұл – болашақ экономика қайда қалыптасып жатқанын көрсететін дәлел.
Қазақстан мен Қытай: стратегиялық үндестік
Қазақстан үшін Қытай – жай ғана көрші емес, технологиялық әрі экономикалық бағдар. Соңғы жылдары көптеген отандық стартап пен корпорация Қытайдың тәжірибесін – цифрландыру, жасыл энергетика, логистика, ақылды қалалар құру тәжірибесін қабылдай бастады.
kisi.kz
Сауда және интеграция министрлігінің мәліметінше, 2024 жылы Қытай Қазақстанның ең ірі сыртқы сауда серіктесіне айналды, Ресейдің өзін басып озды.
Ең бастысы:
- Қазақстан Қытайдың жасыл энергетика бастамаларына қосылып жатыр;
- Ақылды қалалар бойынша бірлескен жобалар іске асуда;
- AI, Big Data, 5G салаларында Қытай компаниялары біздің нарыққа ене бастады.
Мысал: Үлкендегі АЭС құрылысы – «Росатоммен» бірлескен жоба. Бірақ бұл бастамаға Қытай да консультациялық деңгейде белсенді қатысып отыр. Сонымен қатар, Шығыс Қазақстанда салынып жатқан дата-орталықтар мен бұлтты инфрақұрылым жобаларына қытайлық серіктестер тартылуда.
Қазақстан Қытай қалыптастырып жатқан технологиялық толқынға қосылып, алып пайда табуға қабілетті.
Қытайдың алдында тұрған сын-қатерлер бар. Бірақ олардан да ірі шешімдер бар
30 жыл қатарынан жылына 9%-дан астам өсім көрсеткен экономика үшін қазіргі баяулау – заңды құбылыс. Қытай енді бұрынғыдай тек құрылысқа, инвестицияға сенбейді. Ендігі бағыт – ішкі сұранысты күшейту, инновация мен сапаға көшу.
AFP/Getty Images
2023 жылы Қытай үкіметі саясаттың бағытын өзгертті: жеке кәсіпкерлікті қолдау қайта күшейтілді. Ли Цянның премьер-министр болып тағайындалуы – осының дәлелі. Бұл енді тұрақтылық пен бизнеске болжамдылық әкелетін кезең.
Қай салаларда серпін бар?
Baillie Gifford сарапшылары мынаны айтады: егер инвестиция салғыңыз келсе, макроэкономикаға емес, салалық трендтерге назар аударыңыз. Қытайда мыналар — нақты драйверлер:
1. Жасанды интеллект
2030 жылға қарай Қытайдың ЖІӨ-сінің 26%-ы AI есебінен түсуі мүмкін. Қазірдің өзінде бұл технология денсаулық сақтау, қаржы, өндіріс, білім беру салаларында кең қолданылып жатыр.
2. Электромобильдер
2023 жылы Қытайда 6,8 млн электромобиль сатылды – бұл АҚШ көрсеткішінен 7 есе көп. 2030 жылы жаңа көліктердің 90%-ы – электромобиль болуы ықтимал.
3. Робототехника
Қытай – әлемдегі ең ірі өнеркәсіптік робот өндіруші. Автоматтандыру зауыттардан бастап логистикаға дейін кең таралған.
4. Жаңартылатын энергетика
Бүгінде Қытайдың ВИЭ саласындағы қуаты кез келген елден жоғары. «Жасыл сутек», күн батареялары, аккумуляторлар – мұның бәріне ірі инвестициялар құйылуда.
FOMO – қорқыныштан да мықты
Инвесторлар Қытайдағы геосаяси жаңалықтарға тым көп көңіл бөледі. Бірақ нақты инвестициялық мүмкіндіктерді байқамай қалуда:
- Қытай активтері – әлемдегі ең недооценённые
- Глобалдық нарықтармен корреляциясы төмен – диверсификация үшін мінсіз
- Альфа-потенциал жоғары – нарықта қысқа мерзімді ойыншылар көп, институционалдар аз
- Ел ішінде 30+ түрлі экономикалық аймақ бар – таңдауға мүмкіндік мол
moneyandbanking.co.th
Иә, реттеу қатаң. Иә, саяси жүйе ерекше. Бірақ дәл осы ерекшеліктер Қытайға жоспарлы әрі жылдам шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді.
Қазақстанға бұл не береді?
Қазақстан үшін Қытайдағы қазіргі өзгерістер – жай қызықты оқиға емес. Бұл – шынайы инвестициялық және технологиялық серіктестікке есік.
Міне бірнеше бағыт:
- Қытайлық EV көліктер өндірісін Қазақстанда локализациялау;
- Жасыл инфрақұрылымды бірлесіп дамыту;
- Алматы мен Астанада қытайлық технопарктер мен акселераторлар ашу;
- Денсаулық сақтау мен білім беруде цифрлық шешімдерді көшіру;
- Литийден бастап микрочиптерге дейін жеткізу тізбегіне қатысу.
Gov
Кім жылдам болса – сол ұтады.
Болашаққа көзқарас: енді кідірмеу керек
Қытай өзінің саяси моделінің кемшіліктерін емес, артықшылықтарын қолдана отырып алға жылжып келеді. Ол Батысты көшірмейді – өз жолын салып келеді.
moneyandbanking.co.th
Ал Қазақстан – дәл осы жолдың жанында тұр. Ендеше таңдау – немесе жаңа тәртіптің белсенді қатысушысы болу, немесе сырттан бақылап қалу. Таңдау – қауіптенуге бола ма, әлде әрекет ету керек пе дегеннің арасында.
Қытайға инвестиция салудың 7 себебі:
- Әлемдегі екінші экономика
- 6 000-нан астам листингтен өткен компания
- Болашақтың 44 технологиялық бағытының 37-сінде – көшбасшы
- Электромобиль, күн панелі және 5G салалары – №1
- Ең недооценённый нарықтардың бірі
- Қазақстанмен әріптестік жаңа деңгейде
- Қытайдың ғаламдық рөлі жылдан жылға артып келеді
Үрей – алға жетелейтін күш болмауы керек
Кейбіреулер күмәнданады. Ал кейбіреулер болашақты салады. Қытай – сол болашақтың өзінде өмір сүріп жатыр.
Сіз ше?
Болашақты алыстан көру – батылдардың ісі
Әлем жылдам өзгеріп жатыр. Кеше тұрақты болған нәрсе – бүгін жарамсыз. Осындай кезеңдерде ең мықты инвестициялық хикаялар басталады.
Қытайды сынауға болады. Түсінбеуге де болады. Бірақ одан айналып өтуге болмайды. Ол – өзгерістің эпицентрі.
Қазақстан үшін бұл – бақылаушы болу немесе қатысушы болу таңдауы. Инвестиция, технология, адами капитал арқылы келешек күн тәртібін бірге жасауға мүмкіндік бар.
Кеше артта қалу – бір сәттік шешімнің салдары. Ертең көш бастау – бүгінгі шешімнен басталады.
Таңдау – өз қолымызда.
