Космонавтика мамандары ғарыш кемесі экватор бойымен жер шарын 90 минутта айналып шығатынын айтады. Соның ішінде күншығыс елі – Жапонияның үстінен 15 секундта өтсе, Қазақстан кеңістігін бағындыруға бақандай 6 минутын жұмсайды екен. Аспанкөзді орыс пен бітік көзін жыртып ашатын қытайдың сан түрлі айла-әрекет, саяси ойындарынан аман қалып, елдігіміз бен бірлігімізді сақтай алдық. Осынау алып территориямыздың шекарасын бөрі кеуде, бұқа тұмсық батырларымыз қанымен сызып, қары талғанша айқасып, келер ұрпаққа аманаттап кетті. Қан тазалығы мен дәстүрге адалдық, генетикалық кодымыздың дұрыс берілуі – міне, шаңырағымызды шайқалтпай келген дала мектебі осы еді. Өкінішке қарай, қара барқын жамылтқан «Қаңтар қасіреті» мемлекттік идеология мен ақпараттық қауіпсіздігімізде бұрандасы бос, бордай үгілгелі тұрған босаң тұстарымыз бар екенін көрсетті.
Ел конституциясына енгізілетін ең соңғы өзгеріс қандай болуы керек десек, ол – «Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгеріс енгізуге болмайды» деген бап. Заң орындалуымен құнды, тұрақтылығымен өміршең. Құран аяттарындай өзгермес, уақыт желі өшіре алмайтын сына тастардағы қасиетті жазулардай мәңгілік мәртебесін алғанда ғана өзінің миссиясын орындайды. Ата заң әр билеушінің қойын дәптеріне айналып, кландық-олигархтық, лоббистік топтардың ыңғайына қарай жазылса, әлеуметтік тепе-теңдік бұзылып, қоғамдық апокалапсис басталады. Сондықтан басты заңның әр бабы қоғамдық талқылаудан өтіп, шынайы сүзгі мен сараптау жасалуы керек.
Салалық заңдар конституциялық нормаларды сақтауы маңызды. Сонда ғана физикадағы «кері тебу» заңы орын алмай, әлеуметтік әділдік орнайды. Қоғамда үлкен резонанс тудыратын сайлау, саяси партиялар, бейбіт митингілер және баспасөз туралы заңдар кешені демократиялық принциптерге қарсы келмей, барынша әлемдік стандарттарға жақындауы тиіс. Ал ол қандай жағдайда мүмкін? Заң жобаларын ұпайы мен ұтысын түгендейтін мүдделі ведомостволар емес, арнайы маманданған бейтарап ғылыми орта дайындауы керек. Жасыратын не бар, біз қазір «айыппұлдар еліне» айналып кеттік. Естеріңізде болар, осыдан бес-алты жыл бұрын ҚР Ішкі істер министрлігі «Билік өкіліне бағынбағаны үшін 11 мың АЕК айыпұл төлейді» деген заңды парламентке ұсынды. Мұндағы астрономиялық сумма депутаттардың қарсылығын тудырып, кері қайтарылғаны бар. Демек, халықтың әділетті ашынуын тудыратын солақай, солқылдақ заңдардың бекіп кетуін болдырмау, ол – құқықтық базаны жасақтауды тәуелсіз ортаның дайындауы.
Соңғы кездегі саяси оқиғалар халық пен биліктің алтын көпірі саналатын қоғаммен байланыс қызметінің жұмысын жандандырып, барынша күшейту қажеттігін көрсетіп берді. Бізде қалай? Көптеген мекеменің баспасөз қызметінде зейнет жасына жақындап, жұмысынан кемшілік табылып, жұрт көзінен тасаға кетуге мәжбүр «ескі гвардия» отырады. Өз ісінің кәсіби маманы емес, шығармашылық қабілеті жоқ, елмен сөйлесу тәжірибесі аз кадрлар қонжиған. Осы проблема шешілмей, дағдарысты жағдай оң шешімін таппайды. Қазақта «Шымшық сойса да қасапшы сойсын» деген сөз бар. Мақсатты аудиторияны зерттеп, дұрыс сегменттеп, ақпараттық себепті дәл анықтай алатын өз ісінің шеберлері келуі керек.
Бекжан ӘШІРБАЕВ, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың ЮНЕСКО, халықаралық журналистика және қоғамдық медиа кафедрасының аға оқытушысы
