Қазан айының басынан бері теңге күтпеген - бірақ толықтай заңды - түрде күшейіп, 499–500 теңге деңгейінде тұрақтай бастады. Ұлттық валюта екі айдың ішінде шамамен 9% өсті, деп хабарлайды DKNews.kz.
Көпшілікті мазалайтын сұрақ: бұл неге болды және қанша уақытқа созылады? Оны қиын экономикалық терминдерсіз, қарапайым тілмен түсіндірейік.
Басты себеп: сыртқы жағдай қолайлы болды
Әлемдік алаңда Қазақстан үшін тиімді болған бірнеше фактор қатар қалыптасты:
1. Мұнай бағасы $60-тен жоғары сақталып тұр
Мұнай қымбат болған сайын елге түсетін валюталық түсім де көбейеді. Бұл теңгенің позициясын автоматты түрде нығайтады.
2. Доллар әлем бойынша әлсіреді
АҚШ-тың Федералдық резерв жүйесі мөлшерлемені төмендетіп жатыр, соның нәтижесінде ғаламдық доллар индексі жыл басынан бері 8,3% төмендеді.
Бұл қарапайым тілмен айтқанда: доллар әлсіресе, дамушы елдердің валюталары - соның ішінде теңге - күшейеді.
3. Инвесторлар қайтадан Қазақстан сияқты елдерге назар аударды
Доллар арзандағанда халықаралық инвесторлар жоғары табыс іздей бастайды. Қазақстан соңғы айларда тұрақты экономикалық белгі беріп, олардың қызығушылығын тартты.
Үкімет пен Ұлттық Банктің қадамдары - маңызды рөл атқарды
Соңғы өзгерістердің бір бөлігі мемлекеттік органдардың үйлесімді әрекетінің нәтижесі.
2026–2028 жылдарға арналған ауқымды бағдарлама іске қосылды
Бұл бағдарлама мыналарға бағытталған:
- инфляцияны төмендету,
- бюджеттік шығындардың тиімділігін арттыру,
- экономиканы болжамды ету,
- халықтың нақты табысын көбейту.
Қарапайым тілмен: мемлекет бағаның өсуін баяулатып, экономиканы тұрақтандырып, адамдарға болашағын сенімді жоспарлауға жағдай жасағысы келеді.
Ұлттық Банк ұстамды-қатаң саясатты жалғастырып отыр
Мөлшерлеме жоғары болғанда теңгемен депозит ашу немесе облигация сатып алу тиімдірек болады. Жеке азаматтар да, инвесторлар да ақшаны теңгеде сақтауға бейімделеді - бұл да ұлттық валютаны нығайтады.
Халықаралық инвесторлар Қазақстанға рекордтық деңгейде қаржы құйды
Қазанның басынан қарашаның соңына дейін шетелдік инвесторлар Қазақстанның мемлекеттік бағалы қағаздарына 1,1 млрд доллар салды.
Олардың портфеліндегі жалпы көлем тарихи максимумға - 3,6 млрд долларға жетті.
Жыл басынан бергі өсім 1,5 млрд долларды құрады.
Бұл нені білдіреді? Өйткені елге көп валюта кірген сайын оның ұсынысы артады - және бұл теңгені нығайтады.
Теңгенің нығаюы инфляцияны тежеуге көмектеседі
Бәріміз дүкендегі бағаның өскенін байқап жүрміз. Ал теңгенің күшеюі - осы өсімді баяулататын факторлардың бірі.
Қазақстандағы көптеген тауарлар импортқа тәуелді, сондықтан күшті теңге:
- сыртқы инфляцияның әсерін азайтады,
- импорттық тауарлардың қымбаттауын баяулатады,
- ішкі нарықтағы бағаның тұрақтануына әсер етеді.
Яғни, валюта бағамы тек айырбастау пунктіндегі көрсеткіш емес, біздің күнделікті шығындарымызға тікелей ықпал ететін фактор.
Ұлттық Банк нарыққа еркін жұмыс істеуге мүмкіндік беріп отыр
Ұлттық Банк еркін айналым режимін сақтап келеді. Бұл теңгенің нарықтағы шынайы сұраныс пен ұсынысқа қарай қалыптасып жатқанын көрсетеді.
Регулятор атап өтеді:
- спекулятивті әрекет байқалмайды,
- шұғыл араласуды қажет ететін фактор жоқ,
- бағам табиғи түрде қалыптасып жатыр.
Бұл қарапайым адам үшін нені білдіреді
Егер ең қарапайым түрде айтсақ - теңгенің нығаюы:
- экономиканың болжамдырақ болғанын,
- инвесторлардың Қазақстанға сенім артқанын,
- сыртқы жағдайдың қолайлы екенін,
- Ұлттық Банктің саясаты нәтиже беріп жатқанын көрсетеді.
Бұл теңге тек күшейе береді деген сөз емес - құбылмалылық әрдайым болады. Бірақ жалпы үрдіс Қазақстанның қаржы жүйесінің тұрақтанып келе жатқанын байқатады.
Теңгенің нығаюы - сыртқы нарықтағы оң жағдай мен ішкі реформалардың бірлескен нәтижесі. Қазақстан ұзақ уақыттан кейін алғаш рет ауқымды инвестициялық ағым тартып отыр, ал халық - инфляцияның бәсеңдеуін сезінуі мүмкін.
Қазіргі таңда Ұлттық Банк жағдайды бақылауда ұстап отыр және трендтің күрт өзгеруіне себеп көрмейді.
Егер мемлекеттік саясат осындай үйлесімді жалғаса берсе, теңгенің тұрақтылығы сақталуы әбден мүмкін.
