Қазақстанда міндетті автосақтандыру тарифтерінің негізділігі туралы пікірталас күшейе түсуде (КҚИ АҚЖС), деп хабарлайды DKnews.kz.
АҚЖС сақтандыру полисі апатқа кінәлі жүргізушінің жол-көлік оқиғасынан зардап шеккен жәбірленушінің алдындағы жауапкершілігін жабады. Алайда, АҚЖС жүйесі тиімді жұмыс істей ме?
Қазақстанда АҚЖС шеңберінде төлемнің ең жоғары мөлшері 600 АЕК-ке (2,2 млн теңге) тең. Егер зиян бұдан көп болса өтелмейді. Бірақ аз болса да, көбінесе жүргізушілер көлікті қалпына келтіру үшін қажетті соманы алмайды. Жақында бұл мәселені ҚР Мәжілісінің депутаты Елнұр Бейсенбаев көтерді. Ол АҚЖС бойынша төлемдердің мөлшері машиналарды жөндеуге арналған нарықтық бағаларға сәйкес келмейтініне біраз уақыт өткенін атап өтті. Осыған байланысты адамдар шығындарды төлеу үшін қарызға батады, ал бұл отбасылық бюджетті бұзады.
"Freedom Insurance" СК" АҚ" басқарма төрағасы Азамат Керімбаев түсіндіргендей, қазір залал бойынша төлем мөлшерін есептеу амортизацияны, өндіруші зауыттан жөндеудің норма-сағаттарының құнын ескереді. Жаңа машинада қандай да бір бөлшектің құны 10 000 теңге делік. Пайдаланылған машинада ол арзанырақ болады. Сақтандыру компаниялары оның бағасын көліктің жасын ескере отырып есептейді. Алайда, апатқа ұшыраған жүргізуші сатылымда пайдаланылған бөлікті дәл осы бағамен табатыны беймәлім. Көбінесе, ол артық төлеуге және жаңасын алуға мәжбүр болады.
Күтпеген жайт – бірақ сақтандыру компаниялары үшін де қазіргі жүйе тиімсіз.
"Сақтандырушылар АҚЖС-дан ақша таппайды, өйткені алымдардың 100%-ы төлемдерге кетеді. Бұл өнім бойынша тарифтер 15 жылдан астам уақыт бойы қайта қаралмады және ешкім инфляцияны жойған жоқ. Жағдайды қайта қарау қажет" Азамат Керімбаев
"Freedom Insurance" СК" АҚ" мәселені АҚЖС туралы заңды қайта қарау арқылы шешуге болады деп санайды. Біріншіден – компания сақтандыру төлемдерінің жауапкершілік лимитін бір көлік құралына 600 АЕК-тен 1000 АЕК-ке дейін арттыруды ұсынады. Яғни, төлемнің ең жоғары мөлшері 3,69 млн теңгеге тең болады. Сондай-ақ, компания өмірге және денсаулыққа зиян келтіру бойынша төлем лимитін қайта қарауды ұсынады – 2000 АЕК-тен 5000 АЕК-ке дейін (7,3 млн теңгеден 18,4 млн теңгеге дейін).
"Осы заңдағы лимит тасымалдаушының жолаушылар алдындағы міндетті сақтандыру туралы заңындағы лимитке тең болады" Азамат Керімбаев
Полисті жақсарту үшін қажетті екінші тармақ – түзету өңірлік коэффициенті бойынша дәлізді қазіргі 10%-дан 50%-ға дейін кеңейту. Бұл түзету аймақтық коэффициенттер қайта қаралғанға дейін жыл бойына шығынның ауытқуын теңестіруге мүмкіндік береді.
"Жоғары лимиттерге көшу сақтандырушыларға шығын өсетін кезеңді "жабуға" көмектеседі" Азамат Керімбаев
Ол сондай-ақ сақтандыру сыйлықақысын есептеу кезінде қолданыстағы көрсеткіштерді (КО тіркеу аймағы, көлік жүргізу жасы мен өтілі, КО түрі, пайдалану мерзімі, бонус-малус коэффициенті) ескеру жеткіліксіз деп санайды. Жүргізушілердің облыстар арасындағы трансшекаралық көші-қонын да ескерген жөн. Осылайша, сақтандырушылар әрбір автокөлік иесі үшін оңтайлы тариф енгізуді ұсынады. Оның есебі жоғарыда аталған факторларды ескере отырып, базалық тарифтен басталады.
"Әрбір жүргізушіге жеке скоринг қолданылып, сақтандырудың өзекті бағасы есептеледі. Бұл, мысалы, Шымкентте автокөлікті тіркейтін, содан кейін Алматыда "такси айдайтын" автокөлік иелерін тәртіпке келтіруге көмектеседі. Скоринг қорытындысы бойынша олар сақтандыруды барлық тәуекелдерді ескере отырып, өзекті бағамен сатып алатын болады" Азамат Керімбаев
Сақтандыру полисін жүргізуші куәлігіне "байланыстыру" туралы ұсыныс басқа мәселелерді шешуге көмектеседі. Қазір жүргізуші куәлігі бар кез келген адам сақтанушының қатысуымен сақтандырусыз рөлге отыра алады. Сақтандырусыз адам апатқа ұшырайды және пайда болған зиянды жаба алмайды. Полисті жүргізуші куәлігіне "байлау" бірден бірқатар мәселелерді шешеді: жүргізуші куәлігі бар әрбір адамда сақтандыру болады; кінәлілер сақтанушының қатысуымен көлік жүргізді деп айтқан кезде алаяқтық жағдайлары азаяды. Такси агрегаторларымен жұмыс істейтін такси парктері заңды айналып өтіп, бүкіл автопаркті бір сақтанушыға рәсімдей алмайды, ал апат кезінде нақты такси жүргізушісі сақтанушымен бірге болды деп айта алмайды. Ал жүргізуші куәлігі бар, бірақ ұзақ уақыт пайдаланбайтындар үшін сақтандыру полисінің немесе жүргізуші куәлігінің әрекетін тоқтатуды қарастыруға болады" Азамат Керімбаев
Ол сондай-ақ апаттан зардап шеккен адамға зиянды өтеу форматын таңдау құқығын беруді ұсынады-ақшамен немесе автокөлікті жөндеумен. Осылайша, зардап шеккен адам сақтандыру компаниясынан жөнделген машинаны ала отырып, ТБС іздеуге уақытты үнемдейді. Процедураны кешіктіретін, төлем мөлшерін әдейі асыра бағалайтын және ол үшін жәбірленушілерден комиссия алатын "көмекшілерді" тарту қаупі азаяды.
"Бұл медиация сияқты жұмыс істейді – егер адам төлем мөлшеріне наразы болса, онда сақтандыру компаниясы оған сертификатталған ТБС-да машинаны жөндеуді ұсынады" Азамат Керімбаев
Сондай-ақ, сақтандырушылар АҚЖС полисін сатып алуға бөліп төлеуді енгізуді ұсынады.
"Бұл шара жүргізушінің бюджетіне жүктемені азайтады, полисті сатып алу процесін ыңғайластырады" Азамат Керімбаев
"Егер бұл шаралар қаралып, енгізілсе, онда міндетті сақтандыру қазақстандықтар үшін де, сақтандыру компаниялары үшін де жарамды құрал болады" Азамат Керімбаев
